lp¡d`¡S> 
 kv$pL$pm NyS>fps 
 Ap„ep„ b^p... 
 õV$p¡fuV$pBd 
 `l¡gy„ kyM 
 TV$`V$ fkp¡C 
 dps©h„v$_p 
 dyhuV$pBd 
 dygpL$ps 
 qfqX$a õ`¡íeg 


Search:



The Web

Rediff








rhi¡j hp„Q_
NyS>fps A¡Vy$T¡X
qfqX$a õ`¡íeg
Adv$phpv$ õ`¡rieg
fpS>L$p¡V$ kdpQpf
kyfs rhi¡ ÅZhp S>¡hy„
kdpQpfp¡dp„ L$ÃR>
NTg f¡X$u-f¡L$_f
Apep„ b^p Ap¡gfpBV$ R>¡!
õV$p¡fuV$pBd
`l¡gy„ kyM
dyhuV$pBd
TV$`V$ fkp¡C
c|L„$`rhi¡j
r\e¡V$f
lpõef„N
Anfp
kprlÐek„N
NyS>fps_u sfk
dps©h„v$_p
L$p¡grdõV
k¡¼k L$p¡_®f
^„^p`pZu
qfqX$a X$pefu
dygpL$ps
Æhk©rô$



lp¡d`¡S> > h^y kdpQpfp¡ > dyhuV$pBd > kdpQpf



28 A¡râg, 2003

kycpj L¡$. Tp

Apip cp¢kg¡_¡ rhv¡$idp„ L$pe®¾$dp¡ L$fhp M|b Nd¡ R>¡.

""Al] L¡$_¡X$p A_¡ HÁg¡ÞXdp„ gp¡L$p¡_p¡ DÐkpl A_¡ S>¡ â¡d dm¡ R>¡ A¡ M|b Av¹$cys R>¡,'' A¡hy„ ApipÆA¡ \p¡X$p„ hjp£ `|h£ Þey ep¡L®$dp„ Ap`¡gu dygpL$psdp„ L$üy„ lsy„. ""Al]_p cpfsuep¡ Ad_¡ A_¡ Adpfp k„Nus_¡ M|b N„cufsp\u Sy>A¡ R>¡.''

L¡$_¡X$p A_¡ BÁg¡ÞX$_p fl¡hpkuAp¡_¡ Apip S>¡hu NpreL$p_¡ kp„cmhp_u b¡ hj£ A¡L$ hpf, ¼epf¡L$ sp¡ ÓZ hfk¡ sL$ dmsu lp¡hp\u s¡Ap¡ M|b DÐkpl\u L$pe®¾$ddp„ Aph¡ R>¡. ""L¡$V$guL$ hpf sp¡ s¡Ap¡ 1950_p v$peL$p_p„ Nusp¡ Nphp_u rh_„su L$f¡ R>¡, A¡hp„ A¡hp„ Nusp¡ S>¡ L$v$pQ lz„ `Z \p¡X$p kde dpV¡$ c|gu NC lp¡J,'' lksp„ lksp„ ApipÆ L$l¡ R>¡. ""Å¡L¡$ A¡ hps `Z kpQu R>¡ L¡$ dpfu `pk¡ v$f¡L$_u rh_„su `|fu L$fhp_p¡ kde fl¡sp¡ _\u.''

...dpV¡$ s¡d_¡ "hQ_', "_p¡ v$p¡ Áepfl' A_¡ "d¡f¡ k_d' S>¡hu 1950 A_¡ 1960_p v$peL$p_u qlV$ qaëdp¡_p„ Nusp¡ Nphp_u rh_„su L$fhp_u c|g _ L$fsp„. s¡hu S> fus¡ s¡d_¡ sbgp Dõspv AgpfMp Mp_ sfuL¡$ h^y ÅZusp A¡.Apf. Ly$f¡iu Üpfp k„NusbÙ L$f¡gy„ s¡d_y„ `l¡gy„ Nus Nphp_u rh_„su `Z _p L$fsp„. Af¡! ApipÆ sp¡ A¡d L$l¡ R>¡ L¡$ s¡d_p dpV¡$ sp¡ dpÓ ÓZ v$peL$p S|>_p, S>¡_¡ kudprQl¹_ê$` L$lu iL$pe s¡hp lf¡ fpdp lf¡ L©$ó_p_p "v$d dpfp¡ v$d' L¡$ epv$p¢ L$u bpfps_p "Qyfp qgep' S>¡hp„ Nusp¡ `Z âpQu_ \C Nep„ R>¡.

""Al] lz„ dep®v$p Ap„Ly„$ Ry>„,'' ApipÆ _d°sp`|h®L$ lksp„ L$l¡ R>¡. ""A¡_p\u `pR>m S>hp_y„ d_¡ _p L$l¡ip¡.''

Ap Jdf¡ `Z Æh__p¡ Ap_„v$ dpZhpdp„ dp_sp„ (sd¡ dpfu Jdf¡ `lp¡„Qp¡ Ðepf¡ d„Q `f\u L„$C `Z L$l¡hp_y„ sd_¡ `fhX$u iL¡$) ApipÆ L$l¡ R>¡ L¡$ s¡d_¡ Ap_„v$ R>¡ L¡$ ApS>¡ `Z gp¡L$p¡ s¡d_p„ 50 hj® S|>_p„ Nusp¡ epv$ L$f¡ R>¡.

""`f„sy â¡nL$p¡A¡ kdS>hy„ Å¡CA¡ L¡$ Adpfu `pk¡ L$p¡ÞkV®$dp„ dep®qv$s kde lp¡e R>¡.'' `f„sy sfs S Dd¡fp¡ L$f¡ R>¡ L¡$ Ap Jdf¡ `Z s¡d_pdp„ ApMu fps Nphp_u spL$ps R>¡.

buÆ A¡L$ Ap_„v$_u hps sp¡ A¡ R>¡ L¡$, `pqL$õsp_, b„Ngp v¡$i, qÓq_v$pv$ A_¡ Nyep_p S>¡hp v¡$ip¡\u k¢L$X$p¡ gp¡L$p¡ L$p¡ÞkV®$dp„ Apìep lsp. ""s¡\u L$gpL$pfp¡_¡ rhv¡$idp„ `fap¡d® L$fsu hMs¡ DÐkprls fl¡hp_p A_¡ `X$L$pf A_ychhp_p„ h^y L$pfZp¡ dmu fl¡ R>¡,'' A¡hy„ s¡Ap¡ L$l¡ R>¡.

ApipÆ L$l¡ R>¡ L¡$ s¡dZ¡ Ak„¿e eyhp_ v¡$iuAp¡_¡ `Z `p¡sp_u sfa ApL$rj®s L$ep® R>¡. L¡$V$gp„L$ hjp£ ANpD d_¡ ¼huÞkdp„ L$p¡ÞkV®$ Å¡hp S>C fl¡gp rÓr_v$pv$_p X$T_b„^ Sy>hpr_epAp¡ AQp_L$ c¡V$u Nep lsp.

iy„ s¡Ap¡ blz b^p v¡$iu L$p¡ÞkV®$ Å¡hp Åe R>¡, d¢ s¡d_¡ khpg `|R¹>ep¡ lsp¡. OZpb^pA¡ A¡L$kp\¡ S>hpb Ap`sp„ L$üy„ lsy„ L¡$, ""Ðepf¡ S> Äepf¡ L$p¡C qaëdõV$pf Aph¡ R>¡.''

Ðepf¡ A¡L$ eyhp_ R>p¡L$fuA¡ Ap hMs¡ A`hpv$ L$fhp_y„ L$pfZ S>Zphsp„ L$üy„ lsy„ L¡$, ""Ad¡ kp„cþey„ R>¡ L¡$ s¡ M|b dÅ L$fph¡ R>¡ A_¡ s¡ L¡$V$gp„L$ AÐe„s "^çdpg' Nusp¡ Nphp_u R>¡. F>[ÐhL$ fp¡i_ L¡$ iplfyM Mp_ rkhpe s¡_¡ Å¡hpdp„ L$p¡C qaëdõV$pf_¡ Å¡hp L$fsp„ h^pf¡ dÅ Aph¡ R>¡.''

cp¢kg¡ L$l¡ R>¡ L¡$ s¡d_p¡ âeÐ_ v$f¡L$ õsf_p â¡nL$p¡ ky^u `lp¢Qhp_p¡ lp¡e R>¡, s¡\u s¡ `p¡sp_p L$p¡ÞkV®$_u iê$Aps l„d¡ip„ "L$db¿s BíL$' (àepf s|_¡ ¼ep qL$ep) S>¡hp Nus\u L$f¡ R>¡, `f„sy kp\¡ s¡ `p¡sp_p„ S|>_p„ A_¡ epv$Npf Nusp¡ Nphp_y„ c|gsp„ _\u. dpÓ Nus_u `p¡àeygpqfV$u L¡$ rhrcÞ_sp_p„ L$pfZp¡kf S> _l] `f„sy L¡$V$gp„L$ gpNZude L$pfZp¡kf `Z s¡ l„d¡ip„ `p¡sp_p L$p¡ÞkV®$dp„ A¡.Apf. fl¡dp_¡ b_ph¡gy„ gNp__y„ "fp^p L¥$k¡ _ S>g¡' Nus `Z Npe S> R>¡. fl¡dp_¡ s¡_pdp„ d|L¡$gp¡ rhðpk f„Nugp_p„ â¿eps Nusp¡dp„ ê$`p„sf `pçep¡ lsp¡. A¡_p `f\u eyhp_ k„NusL$pfp¡_¡ Mpk ApipÆ dpV¡$ Nusp¡ b_phhp_u â¡fZp dmu.

rÓr_v$pv$, Ad¡qfL$p A_¡ L¡$_¡X$p_p 14 L$p¡ÞkV®$_p A¡L$ cpNê$`¡ ApipÆ 26 A¡râg¡ Þey ep¡L®$_p _kpD L$p¡g¡rkeddp„ `fap£d L$fhp_p„ lsp„. Þey ep¡L®$_p¡ L$p¡ÞkV®$ Ap 14 L$p¡ÞkV®$dp„_p¡ 5p„Qdp¡ lsp¡. ""v$f¡L$ il¡fdp„ `fap¡d® L$fhp_p¡ A_ych Syv$p¡ Sy>v$p¡ lp¡e R>¡.'' kp\¡ s¡Ap¡ A¡d `Z L$l¡ R>¡ L¡ s¡d_¡ Þey ep¡L®$ `l¡gp„ rdApdudp„ L$f¡gp L$p¡ÞkV®$dp„ Av¹$cys Ap_„v$ Apìep¡ lsp¡. ""`f„sy Þey ep¡L®$_u dÅ S> L„$CL$ AgN R>¡. A¡hy„ gpN¡ ÅZ¡ sd¡ vy$r_ep_u d_p¡f„S>__u fpS>^p_udp„ `fap¡d® L$fsp„ lp¡.''

ApipÆ hjp£\u `p¡sp_p L$p¡ÞkV®$dp„ _hp¡qv$s NpeL$p¡_¡ Nphp_u sL$ Ap`sp„ füp„ R>¡. ¼epf¡L$ sp¡ s¡dZ¡ Ap fus¡ AdusLy$dpf S>¡hp NpeL$p¡_u L$pfqL$v$}_¡ afu `pV¡$ QY$phhp_p¡ âeÐ_ `Z L$ep£ R>¡. v$p.s. kp¡_y r_Nd¡ kps hj® `l¡gp„ s¡d_u kp\¡ Þey ep¡L®$_p d¡rX$k_ õ¼h¡f NpX®$_ A_¡ Ad¡qfL$pcfdp„ A_¡L$ õ\mp¡A¡ `fap¡d® L$ey¯ lsy„. s¡d_p v$f¡L$ L$p¡ÞkV®$dp„ s¡d_u kp\¡ fl¡sp kyv¡$i cp¢kg¡ Ap hMs¡ `Z s¡d_u kp\¡ Nep R>¡. ""s¡Ap¡ dpfp `qfhpf_p A¡L$ kæe S>¡hp R>¡ A_¡ Ad¡ klS>sp\u S> A¡L$buÅ_¡ kdÆ iL$uA¡ R>uA¡,'' A¡hy„ ApipÆA¡ `p¡sp_u ApNhu dygpL$psdp„ L$üy„ lsy„.

lpgdp„ S> S>¡_u L$pfqL$v$} kamsp_p riMf¡ `lp¢Qu R>¡ s¡hp Av$_p_ kpdu_¡ s¡dZ¡ hfk ANpD S> `p¡sp_p L$p¡ÞkV®$dp„ kp\¡ Nphp dpV¡$ `k„v$ L$fu gu^p¡ lsp¡, A¡hy„ Ap ip¡_p Apep¡S>L$p¡ L$l¡ R>¡. Ap `l¡gu hpf s¡Ap¡ ApipÆ kp\¡ DÑf Ad¡qfL$pdp„ `fap¡d® L$f¡ R>¡. kp\¡ Ap `l¡gu S> hpf s¡ ApV$gp dp¡V$p â¡nL$kdyv$pe kpd¡ `fap¡d® L$f¡ R>¡. A¡d_p AÞe ip¡ dpV¡$_p„ õ\mp¡A¡ sp¡ 2,000 S>¡V$gu b¡W$L$ R>¡. _kpD Lp¡g¡rked Mps¡_p ip¡dp„ sp¡ 12,000 b¡W$L$p¡ Agpev$u fQpC lsu.

`pqL$õsp__p NpeL$p¡A¡ cpfsdp„ Nphy„ L¡$ f¡L$p¡qX¯$N _ L$fhy„ Å¡CA¡, A¡hu dpNZu NpeL$ ArcrS>s¡ L$fsp„ kpdu_p fhp_p \hp `l¡gp„ rhhpv$ cX$¼ep¡ lsp¡, `Z L$p¡ÞkV®$ `f rhhpv$_u L$iu Akf _lp¡su \C A¡d Apep¡S>L$p¡ L$l¡ R>¡. Ap k„Nus_u DS>hZu_p¡ L$p¡ÞkV®$ R>¡, Al] fpS>L$pfZ_¡ õ\p_ _\u, A¡d s¡Ap¡ Dd¡f¡ R>¡.

Apip Ll¡ R>¡, ""gp¡L$p¡ A¡_¡ (kpdu_¡) Qpl¡ R>¡.'' ApNm Dd¡f¡ R>¡ L¡$, Äepf¡ A¡ b„_¡ S>Zp„ kp\¡ `fap¡d® L$f¡ R>¡ Ðepf¡ "huS>mu' hl¡su lp¡e R>¡, `R>u cg¡ _¡ Nus dpÓ A¡L$ S> lp¡e.

gp¡L$p¡ s¡d_¡ OZu hpf khpg `|R>¡ R>¡ L¡$ s¡dZ¡ ApV$gp„ hjp£ ky^u `p¡sp_p¡ AhpS> eyhp_ fpMhp_y„ L¡$hu fus¡ i¼e b_pìey„ R>¡ A_¡ 14 L$p¡ÞkV®$dp„ Nphp_u spL$ps s¡d_¡ L¡$hu fus¡ dm¡ R>¡.

""kpQy„ L$ly„ sp¡ dpfu `pk¡ s¡_p¡ L$p¡C S>hpb _\u,'' A¡d ApipÆ L$l¡ R>¡. ""L$v$pQ d¢ dpfp `|h® chdp„ L$p¡C kpfp„ L$d® L$ep¯ li¡.''

`f„sy Dsphm¡ s¡Ap¡ Dd¡f¡ R>¡ L¡$ s¡dZ¡ ¼epf¡e L$p¡C hõsy Qgphu gu^u _\u. s¡dZ¡ ¼epf¡e A¡hy„ rhQpey¯ _\u L¡$ s¡Ap¡ Ap qaëd BÞX$õV²$udp„ ApV$gp v$peL$pAp¡ ky^u V$L$u Nep„ R>¡ dpV¡$ s¡Ap¡ ApNm `Z V$L$u S> S>hp_p„ R>¡. s¡Ap¡ `p¡sp_p AhpS>_¡ ApV$gp¡ kyfugp¡ fpMhp dpV$¡ ApS>¡ `Z M|b qfepT L$f¡ R>¡.

""ApS>¡ dpf¡ A¡hp„ Nusp¡ Nphp„ _\u `X$sp„ S>¡ dpf¡ 20 hj® `l¡gp„ Nphp„ `X$sp„ lsp„, `f„sy dpfu kpd¡ S>¡ L$p¡C sL$ Aph¡ R>¡, lz„ S>¡ L$p¡C Nus Nphp_y„ `k„v$ L$fy„ Ry>„, s¡ b^y„ ly„ DÐkyL$sp\u A_¡ kd`®Zcph\u L$fy„ Ry>„.'' A¡hp `Z qL$õkp Å¡hp dþep R>¡ Äepf¡ s¡dZ¡ `X$L$pfê$` Nusp¡ Nphp dpV¡$ b¡ AW$hpqX$ep„\u h^y kde gu^p¡ lp¡e.

s¡d_p¡ Aphp¡ S> DÐkpl A_¡ DÐkyL$sp s¡d_p L$p¡ÞkV®$_¡ õhf_u DS>hZu A_¡ \uf¼sp L$fu v¡$_pfp k„Nusdp„ a¡fhu _pM¡ R>¡, T|dsp„ L$fu d|L¡$ R>¡.

qL$ip¡fLy$dpf kp\¡ _ÆL$_p¡ k„b„^ ^fph_pf ApipÆ õV¡$S> `f_u `p¡sp_u dÅqL$ep h©rÑ `pR>m qL$ip¡fLy$dpf_p¡ lp\ lp¡hp_y„ S>Zph¡ R>¡. ""lz„ A¡L$ S> S>ÁepA¡ Ecu flu_¡ ÓZ L$gpL$ ky^u NpC iL$su _\u,'' A¡d s¡Ap¡ L$l¡ R>¡. ""L$pe®¾$d_¡ h^pf¡ Æh„s b_phhp¡ A¡ dpfp õhcphdp„ R>¡.''

s¡Ap¡ L$l¡ R>¡ L¡$, rdrd¾$u L$fhu L¡$ hpsp®Ap¡ L$l¡hp_p¡ `p¡sp_p¡ L$kb A¡d_¡ r`sp v$u_p_p\ d„„N¡iL$f sfa\u hpfkpdp„ dþep¡ R>¡. s¡Ap¡ 1930_p v$peL$p_p dlp_ NpeL$, k„NusL$pf A_¡ q\e¡V$f_p L$gpL$pf lsp. `p¡sp_p L$p¡ÞkV®$dp„ s¡Ap¡ `p¡sp_p r`sp_¡ îÙp„S>qg Ap`hp_y„ ¼epf¡e c|gsp„ _\u.

kp\¡ b¡ bl¡_p¡ hÃQ¡ L$Ë$f õ`^p® lp¡hp R>sp„ s¡Ap¡ `p¡sp_u "v$uv$u' gsp d„N¡iL$f_u hpsp¡ L$fhp_y„ `Z ¼epf¡e Q|L$sp„ _\u. s¡Ap¡ OZu hpf `p¡sp_p râe k„NusL$pfp¡ kp\¡_p k„Nus-k„b„^_u hpsp¡ `Z L$f¡ R>¡. `p¡sp_p `yÓ l¡d„s_y„ _pd A¡dZ¡ k„NusL$pf l¡d„sLy$dpf_u epv$dp„ `pX$ép_y„ `Z A¡L$ hpf L$üy„ lsy„.

OZu hpf s¡Ap¡ ÅZusp k„NusL$pf M¥epd_u hpsp¡ `Z L$f¡ R>¡, S>¡dZ¡ `p„Q v$peL$p `l¡gp„ s¡d_¡ "qaf kybl lp¡Nu'dp„ Nphp_u dp¡V$u sL$ Ap`u lsu. OZp v$peL$pAp¡ `l¡gp„ M¥epd_u BÃR>p lsu L¡$ ApipÆ "DdfphÅ_'_p„ b^p„ Nusp¡ Npe. ApipÆ `pk¡ Ap dpNZu `|fu _ L$fhp_p„ L$p¡C L$pfZp¡ _ lsp„ `f„sy kp¥\u h^pf¡ Myiu sp¡ s¡d_¡ Ðepf¡ \C Äepf¡ qaëd_u qlfp¡C_ f¡MpA¡ Ap Nusp¡_¡ h^pf¡ d¡gp¡qX$ek b_phhp_y„ î¡e Apip_¡ Apàey„ lsy„. ""s¡Z¡ (f¡MpA¡) crhóehpZu L$fu lsu L¡$ Ap qaëd A_¡ s¡_p„ Nusp¡_¡ A¡hp¡X®$ dmi¡ A_¡ s¡_u crhóehpZu kpQu `X$u lsu.''

k„Nus s¡d_p ip¡_p¡ kp¥\u dp¡V$p¡ cpN lp¡e R>¡, A¡h„y ApipÆ L$l¡ R>¡. `f„sy sfs S> s¡Ap¡ Dd¡f¡ R>¡ L¡$ s¡Ap¡ `p¡sp_u epv$p¡ A_¡ Å¡¼k Üpfp ip¡_¡ h^y Æh„s b_phhp_p¡ âeÐ_ L$f¡ R>¡. kp\¡ Ap`Z¡ c|ghy„ _ Å¡CA¡ L¡$ s¡Ap¡ `p¡sp_p„ L¡$V$gp„L$ qlV$ Nusp¡ Npsp„ Npsp„ _pQ¡ `Z R>¡.

A¡ kpQp A\®dp„ `fap¡d® L$f¡ R>¡ A_¡ s¡ S> L$pfZ R>¡ L¡$ s¡_p ip¡dp„ gp¡L$p¡ fuskf_p Np„X$p \C Åe R>¡.

k„b„r^s g¡M A_¡ ap¡V$p¡auQf
Apip cp¡kg¡ : qv$g g¡ NC, g¡ NC
Apip cp¡kg¡_¡ apmL¡$ `yfõL$pf
Apip : ArÜsue R>¡... lsu... l„d¡ip„ fl¡i¡



sdpfp dpV¡$

rdÓ_¡ dp¡L$gp¡

kfm râÞV$

Ap`_p¡ Arcâpe







lp¡d`¡S> 
 kv$pL$pm NyS>fps 
 Ap„ep„ b^p... 
 õV$p¡fuV$pBd 
 `l¡gy„ kyM 
 TV$`V$ fkp¡C 
 dps©h„v$_p 
 dyhuV$pBd 
 dygpL$ps 
 qfqX$a õ`¡íeg 
© 2003 rediff.com India Limited. All Rights Reserved.