rediff.com
2 Ap¡NõV$, 2002 
   lp¡d`¡S> | h^y kdpQpfp¡ | NyS>fpsdp„ tlkp | qfqX$a õ`¡íeg
  Ap`_p¡ Arcâpe 
    rhi¡j hp„Q_
 

NyS>fps A¡Vy$T¡X$
NyS>fpsdp„ tlkp
kyfs õ`¡rieg
fpS>L$p¡V$ kdpQpf
Adv$phpv$ õ`¡rieg
L$ÃR>_p kdpQpf
ap¡V$p¡N¡gfu
Aep¡Ýep rhhpv$
dyhuV$pBd
TV$`V$ fkp¡C
õV$p¡fuV$pBd
râe qfqX$a
dyipefp¡
L$p¡grdõV
d__
Ap„ep„ b^p...
NyS>fps_y„ Of¡Ï„
Æhk©rô$
A\®L$pfZ
`pZukdõep
qfqX$a X$pefu
c|L„$`rhi¡j
k¡¼k L$p¡_®f
srbes
NTg f¡X$u-f¡L$_f
NyãsNy
^„^p`pZu
rbT_¡kbps¢
i¡fbÅf L$p¥cp„X$
eyV$uApB L$p¥cp„X$
`ep®hfZ
Anfp
dps©h„v$_p
r\e¡V$f
oprshpv$
_pdphrg
R>¡ëgp„ 50 hjp£dp„
hpsp®
g¡M rhi¡j
rQëgf
W¡$W$ NyS>fps
dõsu BT dõV$
lkpefp¡
lkNyëgp„
Ap`Z¡ klz
v¡$iuAp¡_y„ Ad¡qfL$p
cpfs-`pL$ d„ÓZp
L$píduf_u kdõep
k„fnZ L$p¥cp„X$
k„kv$ `f lzdgp¡
spg¡bp_ `f sfp`
Ad¡qfL$p `f lzdgp¡
qfqX$a õ`¡íeg
_¡V$NpBX$
dygpL$ps
d„Ngpô$L$
qfqX$ad¡mp¡
X$ped„X$qL„$N cfs ipl
hufà`_ rhi¡j
L$fyZpr_r^_u ^f`L$X$
2000_y„ Mpk



Tips to Search  

AÞe NyS>fpsu kpBV$


iugp cË$, ^p¡mL$p

Np¡^fp lÐepL$p„X$ `R>u NyS>fpscfdp„ apV$u _uL$m¡gu tlkpdp„ ^p¡mL$pA¡ S>¡ ip„qs Åmhu s¡_p\u kp¥ _hpC `pdu Nep lsp. Adv$phpv$\u _¥F>Ðe M|Z¡ 40 qL$gp¡duV$f v|$f Aph¡gp Ap _p_L$X$p _Nf¡ Ap hMs_p„ L$p¡du sp¡ap_p¡_u ApN\u v|$f fl¡hp_y„ _½$u L$ey¯ lsy„.

^p¡mL$p_p¡ AÐepf ky^u_p¡ Brslpk A¡hp¡ R>¡ L¡$ NyS>fps_p„ k„h¡v$_iug il¡fp¡_u epv$u b_php¡ sp¡ A¡dp„ ^p¡mL$p_y„ _pd d|L$hy„ S> `X¡$. 1981, 1985 A_¡ 1992dp„ Ap _Nf ìeh[õ\s`Z¡ \su lÐepAp¡ A_¡ g|„V$apV$_y„ kpnu bÞey„ lsy„.

Ap A¡ S> il¡f R>¡ Äep„\u NyS>fps_p lpg_p dy¿e â^p_ _f¡ÞÖ dp¡v$uA¡ L$p¡dhpv$u rdÅS>_p gp¡L$p¡ hÃQ¡ tlvy$Ðh_p¡ âQpf L$fhp fpô²$ue õhe„k¡hL$ k„O_p âQpfL$ sfuL¡$ `p¡sp_u L¡$qfef iê$ L$fu lsu. Ap hps A¢ku_p v$peL$p_u iê$Aps_u R>¡.

`Z 2002dp„ ^p¡mL$p_y„ rQÓ `gV$pC Ney„ R>¡. Np¡^fpL$p„X$ `R>u NyS>fps_p„ 33 il¡fp¡-_Nfp¡dp„ sp¡ap_p¡ \ep„, ApN gNpX$hp_u OV$_pAp¡ b_u, L$fãey gv$pep¡ `Z ^p¡mL$p tlkp_u ApNdp„ g`¡V$pey„ _l].

k„h¡v$_iug ^p¡mL$pdp„ ip„rs S>mhpC flu s¡_y„ î¡e ^p¡mL$p_p gp¡L$p¡_¡, tlvy$-dy[õgdp¡_¡ v¡$hy„ `X¡$. Ap hMs¡ ^p¡mL$pdp„ L$p¡du tlkp _ \hu Å¡CA¡ A¡h„y s¡dZ¡ _½$u L$fu gu^y„ lsy„.

27du a¡b°yApfuA¡ Np¡^fpdp„ V²¡$__u bp¡Nu kmNphu v¡$hpC s¡_p kdpQpf a¡gpep s¡ kp\¡ S> cpS>`_p õ\pr_L$ _¡sp c|`¡ÞÖtkl QyX$pkdp_u kgpl\u ^p¡mL$p_p X¡$àeyV$u L$g¡¼V$f ^_kyM dl¡spA¡ rl„vy$ A_¡ dy[õgd _¡spAp¡_u spL$uv$_p b¡W$L$ bp¡gphu. ^p¡mL$pdp„ dykgdp_p¡_u hõsu 30 V$L$p R>¡.

L$p¢N°¡k_p dy[õgd L$pD[Þkgf kfdõs Mp_ A¡ kde epv L$fsp„ L$l¡ R>¡ L¡$ Np¡^fpL$p„X$ `R>u dy[õgdp¡ blz tQspdp„ lsp. "`Z QyX$pkdpA¡ kp¥`l¡gu b¡W$L$ bp¡gphu. s¡d_p¡ sd¡ Nd¡ Ðepf¡ s¡d_p k¡gap¡_ `f L$p¡ÞV¡$¼V$ L$fu iL$p¡. s¡dZ¡ bp¡gph¡gu b¡W$L$dp„ S> Ad¡ _½$u L$ey¯ L¡$ Ap`Z¡ Ap`Zu gpNZuAp¡ `f L$pb| fpMhp¡ S> `X$i¡. c|sL$pmdp„ Ap`Z¡ blz kl_ L$ey¯ R>¡.'

Np¡^fpL$p„X$_p `l¡gp b¡ qv$hk ky^u tlvy$ _¡spAp¡dp„ bv$gp_u cph_p ER>msu lsu.

buÆ bpSy>, dy[õgdp¡ DíL¡$fpi¡ s¡hp¡ `Z X$f lsp¡. L$p¢N°¡k_p õ\pr_L$ ^pfpkæe L$p_ÆcpC sm`v$p `Z A¡_u tQspdp„ lsp. NC rh^p_kcp_u Q|„V$Zudp„ QyX$pkdp_¡ lfph_pf sm`v$p `Z ip„rs_u b¡W$L$p¡dp„ lpS>f füp lsp. s¡dZ¡ `p¡sp_p dy[õgd rdÓp¡_¡ ip„rs Åmhhp L$üy„ lsy„.

sm`v$p L$l¡ R>¡, "d¢ dy[õgdp¡_¡ Q¡sìep lsp L¡$ kfL$pf cpS>`_u R>¡, `p¡guk A¡d_¡ buÅ¡ dp¡L$p¡ _l] Ap`¡. `p¡guk Np¡mubpfdp„ A¡L$pv$ b¡ S>Z dpep® Nep sp¡ sfs S> L$fãey gpNu S>i¡ A_¡ A¡_p\u V¡$Þi_ h^i¡. A¡V$g¡ dy[õgdp¡ tlkp\u v|$f fl¡ A¡ S> kpfy„ R>¡.'

ip„rs Åmhhp A¡¼i_ àgp_ L¡$hu fus¡ OX$u L$Y$pep¡ s¡_u hps ^p¡mL$pdp„ ar_®Qf b_phsp A_¡ ApNm `X$sy„ _pd ^fphsp Q„`L$gpg rd÷u L$f¡ R>¡, "tlvy$dy[õgd sp¡ap_p¡ L¡$hu fus¡ iê$ \pe R>¡, L¡$hu fus¡ Å¡f `L$X¡$ R>¡ A_¡ L$C fus¡ a¡gpe R>¡ s¡ Ad¡ kpfu fus¡ ÅZuA¡ R>uA¡. `l¡gu hps A¡ _½$u L$fu L¡$ `Õ\fdpfp¡ \pe sp¡ A¡_p¡ L$p¡CA¡ S>hpb _ v¡$hp¡. b„_¡ L$p¡d_p gp¡L$p¡ k„ds \ep L¡$ s¡d_u hkplsdp„ `Õ\fdpfp¡ \i¡ sp¡ s¡Ap¡ hmsp¡ S>hpb _l] v¡$, `p¡guk_¡ S> ÅZ L$fi¡. Aphp kdedp„ V$p¡mp„ c¡Np„ _ \pe A¡ S> Adpf¡ Å¡Csy„ lsy„. A¡ L$pd \C Åe A¡V$g¡ ip„rs dpV¡$_u AX$^u gX$pC rS>spC NC.'

^p¡mL$p_p¡ hs®dp_ Brslpk L$p¡du tlkp\u cep£ R>¡. 1981dp„ _Nfdp„ A„Ns Av$phs_¡ gu^¡ A¡L$ dy[õgd_u lÐep \C NC. `Z dy[õgd V$p¡mL$uAp¡A¡ d^fps¡ qaëd Å¡C_¡ Aphsp gp¡L$p¡ `f lzdgp¡ L$ep£ A_¡ ÓZ S>Z_¡ dpfu _p¿ep A¡V$g¡ A„Ns gX$pC L$p¡du sp¡ap_p¡dp„ a¡fhpC NC.

1985dp„ sp¡ap_p¡ apV$u _uL$þep„ Ðepf¡ tlvy$Ap¡_u vy$L$p_p¡_¡ r_ip_ b_phpC, g|„V$u g¡hpC. s¡_p âÐepOpsdp„ tlvy$Ap¡A¡ dy[õgdp¡_u rdgL$sp¡ S>gphu v$u^u A_¡ L$p¡du rsfpX$ h^y `lp¡mu \C.

1992_p qX$k¡çbfdp„ afu L$p¡du sp¡ap_p¡ \ep„ A_¡ afu tlvy$Ap¡_u vy$L$p_p¡_¡ ìeh[õ\s`Z¡ r_ip_ b_phpC. tlvy$Ap¡_u gNcN 100\u h^y vy$L$p_p¡ S>gphu v¡$hpC A_¡ R> S>Z_u lÐep \C. L$p¡du s„Nqv$gu_¡ gu^¡ ^p¡mL$pdp„ A¡L$ drl_p ky^u L$fãey gNphpep¡ lsp¡.

`Z sp¡ap_p¡\u ^p¡mL$p_p gp¡L$p¡ blz S>gv$u Ópku Nep. L$p¡du sp¡ap_p¡dp„ s¡d_¡ ^„^pfp¡S>Npfdp„ A_¡ `¥k¡V$L¡$ M|b _yL$kp_ \ey„.

qX$k¡çbf, 1998dp„ L$p¡`p£f¡i__u Q|„V$ZuAp¡ hMs¡ sp¡ap_p¡ _ \pe s¡ dpV¡$ QyX$pkdpA¡ ^p¡mL$p_p dy[õgdp¡ kp\¡ hpsQus iê$ L$fu. s¡dZ¡ gp¡L$p¡_¡ DíL¡$f¡ A¡hy„ L$iy„ _ L$fhp rh_„su L$fu.

qfqX$a.L$p¡d_u kp\¡_u hpsQusdp„ QyX$pkdp L$l¡ R>¡, "cpfs A_¡ `pqL$õsp__u q¾$L¡$V$d¡Qdp„ `pqL$õsp_ Æs¡ sp¡ Al]_p dy[õgdp¡ aV$pL$X$p ap¡X$sp. d¢ s¡d_¡ A¡ b^y„ b„^ L$fhp L$üy„. sp¡ A¡ gp¡L$p¡A¡ tlvy$ R>p¡L$fuAp¡_¡ gp¡cphu_¡ dy[õgd R>p¡L$fpAp¡ kp\¡ `fZphu v¡$hp_p¡ L$pfkp¡ fÃep¡, A¡V$g¡ L¡$ õ`ô$`Z¡ ApX$L$sfu hV$pmâh©rÑ. Aphu b^u âh©rÑAp¡ tlvy$Ap¡_¡ DíL¡$f¡ R>¡ A¡ hps lz„ kdSy>„ Ry>„ `Z dpf¡ dpV¡$ tlvy$Ðh L$fsp„ ip„rs h^y dlÒh_u R>¡. buSy>„, v¡$idp„ ip„rs _l] lp¡e sp¡ tlvy$Ap¡ âNrs _l] L$fu iL¡$.'

QyX$pkdp_p ip„rs dpV¡$_p âeÐ_p¡ R>sp„ ^p¡mL$pdp„ \p¡X$u tlkp \C. ip„rs krdrs _Nfdp„ ip„rs L¡$d S>mhpe s¡_u L$p¡rii L$fu flu lsu Ðepf¡ A¡L$ tlvy$ _¡sp_u ^p¡mL$pdp„ lÐep \C NC A¡hu Aahp EX$u. `l¡gu dpQ®, 2002_p \p¡X$p S> L$gpL$p¡dp„ Aahp a¡gpC NC A_¡ 5000 S>¡V$gp tlvy$Ap¡ _Nf_p Qp¡L$dp„ c¡Np \C Nep. lpC h¡ `f Aph¡gu L¡$V$gue dy[õgd vy$L$p_p¡_¡ ApN Qp„`u v$u^u, a¡¼V$fuAp¡_¡ S>gphu v$u^u. Bdfp_ L$fu_¡ A¡L$ dy[õgd R>p¡L$fp_¡ Æhsp¡ S>gphu v$¡hpep¡. Bdfp__u dp Ap¡õV²¡rge_ lsu.

`p¡guk¡ L$pdNufu iê$ L$fu v$u^u. V$p¡mp_¡ rhM¡fu _p¿ep„ A_¡ h^y tlkp a¡gpe s¡ `l¡gp„ S> `qf[õ\rs L$pb|dp„ gC gu^u. QyX$pkdpA¡ dy[õgdp¡_¡ kdÅìep L¡$ Ap b^y„ Å¡fv$pf Aahp_¡ gu^¡ bÞey„. õ\pr_L$ `p¡guk¡ qv$hkfps Qp„`su _S>f fpMhp dp„X$u A_¡ Aip„rs a¡gphhp dpNsp„ sÒhp¡ `f `Z v¡$Mf¡M fpMhp dp„X$u. Apk`pk_p„ NpdX$pdp„ k„v¡$ip hl¡sp d|L$hpdp„ Apìep L¡$ L$p¡C `Z Aahp Aph¡ sp¡ ^p¡mL$p v$p¡X$u S>sp„ `l¡gp„ `p¡guk L„$V²$p¡g ê$ddp„ Mpsfu L$fu g¡hu Å¡CA¡ A_¡ `p¡guk L„$V²$p¡g ê$d_p ap¡__„bf `Z âNV$ L$fhpdp„ Apìep.

QyX$pkdpA¡ ^p¡mL$p_p gp¡L$p¡dp„ dp_usp dp¥ghu a¥Tybpbp A_¡ õ\pr_L$ tlvy$ _¡sp Ly$dpf`pm_u dv$v$ gu^u. ÓZ¡e¡ c¡Np dmu_¡ ^p¡mL$pdp„ d„qv$f\u d[õS>v$ ky^u A¡L$ f¡gu_y„ Apep¡S>_ L$ey¯. ^p¡mL$phpkuAp¡ dpV¡$ Ap blz ùv$eõ`i} OV$_p lsu. kfdõs Mp_ L$l¡ R>¡, "f¡gu _uL$þep `R>u b„_¡ bpSy>_p„ sp¡ap_u sÒhp¡_¡ ¿epg Aphu Nep¡ L¡$ Ap hMs¡ gp¡L$p¡ s¡d_¡ V¡$L$p¡ _l] Ap`¡.'

`Z Np¡^fp L$p„X$ `R>u tlvy$Ap¡_p fp¡j_y„ iy„?

cpS>`_p _¡sp fpS>kpl¡b spgyL$v$pf L$l¡ R>¡, "Np¡^fp `R>u tlvy$Ap¡A¡ b„^_y„ A¡gp_ Apàey„ s¡_¡ ^p¡mL$p_p dykgdp_p¡A¡ `Z V¡$L$p¡ v$u^p¡ lsp¡. ip„qs krdrsdp„ `p¡guk¡ `Z gp¡L$p¡_¡ hpf„hpf Q¡shZu Ap`u L¡$ sp¡ap_ L$f_pf_¡ S>¡gc¡Np¡ L$fu v¡$hpi¡. Ap b^y„ L$pd L$fu Ney„.'

^p¡mL$p_p X¡$àeyV$u d¡ef Aåvy$g flud Mp_ L$l¡ R>¡, "Al]_p dp¡V$p cpN_p dy[õgdp¡ L$l¡sp lsp L¡$ Np¡^fpL$p„X$ L$f_pf dy[õgdp¡_¡ ApL$fpdp„ ApL$fu kÅ \hu Å¡CA¡, s¡d_¡ ap„kuA¡ gV$L$phu v¡$hp Å¡CA¡.'

Adv$phpv$_p _fp¡X$p `pqV$ep A_¡ buÅ rhõspfp¡dp„ dy[õgdp¡_¡ Æhsp S>gphu v¡$hpep s¡_u kpd¡ ^p¡mL$p_p dy[õgdp¡_p¡ Ap¾$p¡i L¡$hp¡ lsp¡? A¡_p S>hpbdp„ kfdõs Mp_ L$l¡ R>¡, "Ad¡ _fp¡X$p `prV$ep_u lÐepAp¡_u aqfepv$ L$fu lp¡s sp¡ Ad_¡ dpfu _Mpep lp¡s. ip„rs Åmhhu A¡ kp¥\u kpfp¡ rhL$ë` R>¡ A¡_u Ad_¡ Mbf lsu. 1992 `R>u b^p_¡ kdÅC Ney„ lsy„ L¡$ sp¡ap_p¡\u L¡$V$gy„ _yL$kp_ \pe R>¡. sp¡ap_p¡A¡ Ad_¡ `pW$ cZpìep¡ R>¡.'

Q„`L$gpg rd÷u L$l¡ R>¡, "^p¡mL$p_p¡ kpdpÞe dpZk ÅZsp¡ lsp¡ L¡$ gÁ__u rkT_ R>¡ A¡V$g¡ `p¡sp_p¡ ^„^p¡ Nydphhp L$p¡C s¥epf _lp¡sy„. `p¡guk A_¡ X¡$àeyV$u L$g¡¼V$f `Z ip„rs Åmhhpdp„ dv$v$ L$fhp s¥epf lsp. Adpfu `p¡guk OV$_p õ\m¡ blz S>gv$u `lp¢Qu Åe R>¡, lÐep \C Nep `R>u _l].'

X¡$àeyV$u ky`qfÞV¡$ÞX¡$ÞV$ Ap¡a `p¡guk A¡g. A¡Q. v¡$kpC L$l¡ R>¡, "Al]_p gp¡L$p¡ ip„rs BÃR>sp lsp A_¡ s¡d_u A¡ BÃR>p amu.'

S>ev¡$h W$½$f_p¡ S> v$pMgp¡ gp¡. cpS>`_p _¡sp A_¡ A¡X$hp¡L¡$V$ S>ev¡$hcpC_u L$pf `f dy[õgd V$p¡mpA¡ lzdgp¡ L$ep£. `Z s¡dZ¡ `p¡gukdp„ aqfepv$ _ _p¢^phu. `p¡guk aqfepv$ _p¢^phu lp¡s sp¡ L$v$pQ tlkp h^y cX$L$u lp¡s.

Np¡^fp lÐepL$p„X$ `R>u sfs S> ^p¡mL$p_p dy[õgdp¡A¡ s¡d_¡ Ðep„ gNcN 400 S>¡V$gp tlvy$Ap¡_¡ Qp`pZu L$fhp bp¡gpìep lsp. Ap_p\u b„_¡ L$p¡d hÃQ¡ X$f_u gpNZu A_¡ i„L$p_u cph_p Ap¡R>u \C. tlvy$Ap¡A¡ `Z dykgdp_p¡_¡ `p¡sp_¡ Ðep„ bp¡gpìep A_¡ Afk`fk kyd¡m_y„ hpsphfZ Ecy„ \ey„.

ky^fpC_p kæe dl¡ÞÖ `V¡$g L$l¡ R>¡, "^p¡mL$p_p gp¡L$p¡_¡ rhL$pk_y„ dlÒh kdÅC Ney„ R>¡.'

^p¡mL$pdp„ cg¡ ip„rs S>mhpC flu `Z sp¡e s¡_p\u fpS>L$ue fus¡ cpS>`_¡ apev$p¡ \i¡ A¡d L$p¢N°¡ku _¡sp sm`v$p_y„ dp_hy„ R>¡. s¡Ap¡ L$l¡ R>¡, "Np¡^fp `R>u cpS>`sfau dp¡Sy>„ Ecy„ \ey„ R>¡.'

`Z s¡Ap¡ Np¥fhc¡f L$l¡ R>¡ L¡$ ^p¡mL$p_p tlvy$-dykgdp_p¡ hÃQ¡_p¡ ìehlpf ApS>¡ Sy>v$p¡ S> R>¡. "kv$uAp¡ S|>_p dyØp Ecp L$fu_¡, Ap`Z¡ S>¡ A_ycìey„ R>¡ s¡_u `uX$p_u hpsp¡ L$fhp_¡ bv$g¡ Ad¡ tlvy$Ap¡A¡, dy[õgdp¡A¡ kp\¡ b¡ku_¡ c|sL$pm_p„ sp¡ap_p¡_y„ `p¡õV$dp¡V®$d L$ey¯ A_¡ Ad_¡ cp_ \C Ney„ L¡$ Ap`Z¡ A¡L$buÅ `f `Õ\f _ DR>pmhp Å¡CA¡. Adpf¡ ^p¡mL$p_p¡ rhL$pk L$fhp¡ R>¡, Ad_¡ sp¡ap_p¡ L$fhp _ `p¡kpe.'

cpN-2 : "tlvy$Ðh L$fsp„ ip„rs h^y dlÒh_u R>¡'

k„`|Z® Al¡hpg : Np¡^fp lÐepL$p„X$ A_¡ s¡ `R>u_u tlkL$ OV$_pAp¡


dyhuV$pBd : d¡dfu qfìey dygpL$ps ap¡V$p¡ auQf rhïg¡jZ kdpQpf QQp® B^f D^f L$u N`k` Q¡V$ Arcâpe rhhpv$
rediff.com
  © 2002 rediff.com India Limited. All Rights Reserved. Disclaimer