lp¡d`¡S> 
 kv$pL$pm NyS>fps 
 Ap„ep„ b^p... 
 õV$p¡fuV$pBd 
 `l¡gy„ kyM 
 TV$`V$ fkp¡C 
 dps©h„v$_p 
 dyhuV$pBd 
 dygpL$ps 
 qfqX$a õ`¡íeg 


Search:



The Web

Rediff








rhi¡j hp„Q_
NyS>fps A¡Vy$T¡X
qfqX$a õ`¡íeg
Adv$phpv$ õ`¡rieg
fpS>L$p¡V$ kdpQpf
kyfs rhi¡ ÅZhp S>¡hy„
kdpQpfp¡dp„ L$ÃR>
NTg f¡X$u-f¡L$_f
Apep„ b^p Ap¡gfpBV$ R>¡!
õV$p¡fuV$pBd
`l¡gy„ kyM
dyhuV$pBd
TV$`V$ fkp¡C
c|L„$`rhi¡j
r\e¡V$f
lpõef„N
Anfp
kprlÐek„N
NyS>fps_u sfk
dps©h„v$_p
L$p¡grdõV
k¡¼k L$p¡_®f
^„^p`pZu
qfqX$a X$pefu
dygpL$ps
Æhk©rô$



lp¡d`¡S> > h^y kdpQpfp¡ > qfqX$a õ`¡íeg > AMpsu eyÙ

Nep NëaeyÙ_y„ NyS>fpsuAp¡_¡ lÆ hmsf _\u dþey„

22 dpQ®, 2003

rh¾$d hL$ug

v$rnZ NyS>fps_p X|$dk, cud`p¡f, DcfpV$, v$p„su, dfp¡gu, dV$hpX$, L$fpX$u S>¡hp„ Npdp¡ L$p„W$p rhõspf_p Npdp¡ sfuL¡$ Ap¡mMpe R>¡. Ap Npdp¡dp„ dy¿e hkrs L$p¡mu `V¡$gp¡_u R>¡. Ap rhõspfdp„ L$p¡C Mpk ^„^p-DÛp¡N L¡$ M¡su_u L$dpZu _\u. Al]_p kplrkL$ L$p¡mu `V¡$gp¡ hjp£\u rhv¡$i S>C_¡ L$pd L$f¡ R>¡. V$_®f, qaV$f L¡$ buÆ V¡$[¼_L$g L$pdNufu L$fsp Al]_p L$p¡mu `V¡$gp¡_u qX$dpÞX$ Apfb v¡$ip¡_u Ap¡Bg a¡¼V$fuAp¡dp„ OZu R>¡. hj®_p¡ dp¡V$p cpN_p¡ kde Ly$Vy„$b\u v|$f flu_¡ rhv¡$idp„ `kpf L$fsp dl¡_sy L$p¡mu `V¡$gp¡dp„\u L¡$V$gpL$ R>¡ëgp„ v$k hj®\u l¡fp_`f¡ip_ R>¡.

L$pfZ A¡ R>¡ L¡$, Nep NëaeyÙ kde¡ _½$u \e¡gp hmsf_p gpMp¡ ê$r`ep A¡d_p ky^u `lp¢Ãep _\u. 1991dp„ BfpL¡$ Äepf¡ Ly$h¥s `f lzdgp¡ L$ep£ lsp¡ Ðepf¡ `p¡sp_y„ kh®õh Ly$h¥s-BfpL$dp„ R>p¡X$u_¡ fpsp¡fps v¡$i cZu Aph¡gpAp¡_¡ hmsf Q|L$hhy„ Å¡CA¡ A¡hy„ ey_p¡_p "ey_pBV¡$X$ _¡iÞk L$p¡ç`¡Þk¡i_ L$rdi_'A¡ _½$u L$ey¯ lsy„.

Ap dpV¡$ qv$ëludp„ rhv¡$i d„Ópge_u v¡$Mf¡M l¡W$m A¡L$ Ly$h¥s k¡g_u fQ_p `Z L$fhpdp„ Aphu lsu, S>¡ k¡g ApS>¡ `Z L$pd L$f¡ R>¡. L$`X$p„, Bg¡¼V²$p¡r_L$k hõsyAp¡, `¥kp... S>¡ L$p„C hkph¡gy„ lsy„ s¡ Ly$h¥s L¡$ BfpL$dp„ R>p¡X$u Aph_pfpAp¡A¡ hmsf dpV¡$ A¡.bu.ku. A_¡ X$u. A¡d Qpf âL$pf_p„ ap¡çk® _½$u \ep„ lsp„. Ly$Vy„$b kp\¡ _l] fl¡_pfpAp¡A¡ L¡$ Mpk rdgL$s _l] Nydph_pfpAp¡A¡ hmsf dpV¡$ "A¡' âL$pf_y„ ap¡d® cfhp_y„ lsy„. Ap ¼g¡Bd ap¡d® cf_pf_¡ 4,000 X$p¡gf_u fL$d hmsfê$`¡ dmhp_u _½$u \C lsu. eyÙ_¡ L$pfZ¡ ipfuqfL$ CÅ L¡$ d©Ðey `pd_pf rhv¡$iuA¡ "bu' âL$pf_p A_¡ dpgrdgL$s_y„ _yL$kp_ cp¡Nh_pf¡ "ku' âL$pf_p ap¡d® cfhp_p„ lsp„.

kyfs _ÆL$_p X|$dk A_¡ cud`p¡f S>¡hp„ _p_L$X$p„ Npdp¡dp„\u ¼g¡Bd ap¡çk® cf_pfpAp¡_u k„¿ep 350 S>¡V$gu lsu.

lh¡ Äepf¡ afu\u MpX$u rhõspfdp„ eyÙ iê$ \C Ney„ R>¡ Ðepf¡ Ly$h¥s L¡$ BfpL$dp„ flu_¡ _p¡L$fu L$fsp Al]_p gp¡L$p¡ A¡d_u _p¡L$fu R>p¡X$u_¡ A_¡ kfkpdp_ d|L$u_¡ \p¡X$p qv$hkp¡dp„ afu\u hs_ Aphu S>i¡. cpfs_y„ Ly$g 3.8 AbS> X$p¡gf_y„ hmsfqbg R>¡, S>¡ Nep NëaeyÙ `R>u fS|> \ey„ lsy„. S>¡dp„ Nëa_p v¡$i R>p¡X$u Aph_pfpAp¡dp„ 1,11,985 S>Zp R>¡. 256 v$ph¡v$pfp¡ eyÙ v$frdep_ d©Ðey A\hp CÅ_p R>¡. 1,00,000 X$p¡gf_p _pZpL$ue hmsf_p 39,638 v$ph¡v$pfp¡ R>¡. cud`p¡f-X|$dk_p 350 gp¡L$p¡_¡ 10 L$fp¡X$ X$p¡gf\u h^y_u fL$d hmsf sfuL¡$ Q|L$hhu `X¡$ A¡d R>¡.

OZp i„L$p L$f¡ R>¡ L¡$ Äepf¡ ¼g¡Bd `pk \C Nep R>¡ Ðepf¡ ApV$gu dkdp¡V$u fL$d L$p¡Z Qp„D L$fu Ney„?

R>¡ëgp MpX$ueyÙ hMs¡ S>¡dZ¡ ¼g¡Bd ap¡d® cep¯ lsp„ A¡d_u ApS>¡ `qf[õ\rs iy„ R>¡ A¡ ÅZhp_p¡ qfqX$a.L$p¡d¡ âeÐ_ L$ep£.

48 hj®_u Jdf_p L$p[ÞscpC `V¡$g `l¡gu hMs 1978dp„ Aby^pbu Nep lsp. 1989dp„ A¡d_¡ Ly$h¥s_u Ap¡Bg qfapB_fudp„ _p¡L$fu dmu lsu.1991dp„ BfpL¡$ Ly$h¥s `f lzdgp¡ L$ep£ Ðepf¡ L$p[ÞscpC qfapB_fudp„ L$pd L$fsp lsp. fpÓ¡ 12 hpÁep ky^u L$p[ÞscpC_¡ S>bfv$õsu\u L$pd `f fpMhpdp„ Apìep lsp. 12 hpÁe¡ dp¡L$p¡ dþep¡ A¡V$g¡ s¡Ap¡ R>V$L$u_¡ cpN¡gp. 18 qv$hk `R>u Mp¡fpL$ M|V$u Nep¡ A¡V$g¡ `l¡f¡g¡ L$`X¡$ bkdp„ b¡ku_¡ BfpL$_u bp¡X®$f `f `lp¢Qu_¡ Å¡X®$_ `lp¢Ãep lsp. Ðep„\u rhdp_ dpfas¡ v¡$i Apìep lsp.

L$p[ÞscpC L$l¡ R>¡, ""Ly$h¥s R>p¡X$éy„ Ðepf¡ Adpfp¡ `Npf 75 L¡$.X$u. (Ly$h¥s v$u_pf) lsp¡ (A¡L$ L¡$.X$u. bfpbf Apif¡ 120 ê$r`ep \pe). d¢ A¡ hMs¡ 5,000 v$u_pf_y„ hmsf dpÁey„ lsy„, `f„sy 4,000 Ad¡qfL$_ X$p¡gf (Apif¡ ê$r`ep 1,70,000)_p¡ ¼g¡dB `kpf \ep¡ lsp¡. 1991_p Ap¡¼V$p¡bf drl_p_u 16du spfuM¡ d¢ ¼g¡Bd dpV¡$_y„ ap¡d® cey¯ lsy„ A_¡ 1993_p a¡b°yApfu drl_pdp„ ¼g¡Bd `pk \ep_p¡ `Ó dþep¡ lsp¡. kÑphpmpAp¡A¡ Ap`¡gu k|Q_p âdpZ¡ hmsf d¡mh_pf v$f¡L¡$ kyfs_u b¢L$dp„ 1,000 ê$r`ep cfu_¡ Mpsy„ Mp¡gpìey„ lsy„, `f„sy lÆ ky^u `¥kp Mpspdp„ S>dp \ep _\u.''

58 hj®_u Jdf_p R>p¡Vy$cpC `V¡$g (X²$pBhf) lpgdp„ dõL$s Mps¡ _p¡L$fu L$fu füp R>¡. Ad¡qfL$pA¡ BfpL$ `f lzdgp¡ L$ep£ Ðepf `R>u kyfs _ÆL$_p dNv$ëgp Npd Mps¡ fl¡sp„ A¡d_p„ `Ð_u S>kydsubl¡_ `f A¡d_p b¡\u ÓZ hMs ap¡_ Apìep R>¡. Ap hMs¡ BfpL$ `f \e¡gp Ad¡qfL$p_p lzdgp v$frdep_ dõL$sdp„ L$p¡C Mpk kdõep _\u, `f„sy Ly$Vy„$buAp¡ tQsp L$fsp„ lp¡hp\u s¡Ap¡ cpfs `fs Aphi¡. rdL¡$q_L$ R>p¡Vy$cpC 1971dp„ qi` `f L$pd L$fhp dpV¡$ `l¡gu hMs tkNp`yf Nep A_¡ Ðepf `R>u Aby^pbu, Cfp_ hN¡f¡ v¡$ip¡dp„ L$pd L$fu_¡ 1983dp„ Ly$h¥s Nep lsp. 1991_p eyÙ hMs¡ X²$pBhf ip¡^u gphu_¡ L„$`_u_u bk dpfas¡ s¡Ap¡ BfpL$ cpÁep lsp. Ðep„ `p„Q\u R> qv$hk fp¡L$pC_¡ Å¡X®$_ S>C Np„W$_p MQ£ rhdp__u qV$qL$V$ Mfuv$u v¡$i `fs Apìep lsp.

S>kydsubl¡_ L$l¡ R>¡, ""A¡ hMs¡ A¡dZ¡ Ly$h¥s R>p¡X$éy„ Ðepf¡ 250 Lyh¥su v$u_pf (Apif¡ 29,000 ê$r`ep) `Npf dmsp¡ lsp¡. eyÙ `|fy \ey„ Ðepf¡ dpfp `rs afu\u Ly$h¥s Nep lsp, `f„sy Ðep„_u rkL$g bv$gpC NC lsu. BfpL$_y„ gíL$f A¡d_u sdpd hõsyAp¡ g|„V$u Ne¡gy„. A¡d_p„ fl¡W$pZp¡ sp¡X$u _pMhpdp„ Apìep„ lsp„. dpfp `rs_¡ lÆ ky^u hmsf_p dp¡V$p cpN_p ê$r`ep dþep _\u.''

dNv$ëgp fl¡sp qL$ip¡fcpC `V¡$g 1991_p eyÙ v$frdep_ Ly$h¥s_u q¾$tdN L$p¡ L„$`_udp„ d¡BÞV¡$_Þk rhcpNdp„ L$pd L$fsp lsp. A¡d_y„ 4,000 Ad¡qfL$_ X$p¡gf_y„ hmsf `kpf \ey„ lp¡hp_p¡ `Ó 1991dp„ A¡d_¡ dmu Nep¡ lsp¡. qL$ip¡fcpC L$l¡ R>¡, ""d¢ Ly$h¥s k¡gdp„ hpf„hpf fS|>Aps L$fu lp¡hp R>sp„ lSy> ky^u hmsf_p `¥kp dþep _\u.''

dNv$ëgp_p hs_u kyf¡icpC `V¡$g_u lpgs `Z qL$ip¡fcpC S>¡hu S> R>¡. kyf¡icpC L$l¡ R>¡, ""L$g¡Bd dpV¡$_y„ ap¡d® cfsp„ d_¡ \p¡Xy„$ dp¡Xy$„ \C Ney„ lsy„ A_¡ d¢ cf¡gu L¡$V$guL$ dprlsu `Z A^|fu lsu A¡V$g¡ Nep Sy>gpC drl_pdp„ d¢ afu\u ap¡d® cey¯, `f„sy lÆ ky^u Ad_¡ L$p¡C `Ó `Z dþep¡ _\u.''

aL$ufcpC `V¡$g_p hmsf_u AfÆ `Z 1991dp„ dpÞe \C NC lsu. 2000_u kpgdp„ aL$ufcpC_y„ Ahkp_ \ey„ A_¡ lh¡ A¡d_p¡ v$uL$fp¡ k„v$u` 4,000 Ad¡qfL$_ X$p¡gf_p hmsf_u fpl Å¡C_¡ b¡W$p¡ R>¡.

1991_p eyÙ hMs¡ S>¡Ap¡ Ly$h¥sdp„ S> fp¡L$pC Nep lsp A¡d_¡ kfL$pfu _p¡L$fuAp¡ dmu NC lsu. Mpk L$fu_¡ îug„L$p A_¡ b„Ngp v¡$i\u Ly$h¥s Ne¡gpAp¡A¡ eyÙ hMs¡ Ly$h¥s R>p¡X$éy„ _lp¡sy„. v$rnZ NyS>fps_p L$p„W$p rhõspf_p Npdp¡dp„ R>p¡L$fp¡ 18 hj®_p¡ \pe A¡V$g¡ \p¡Xy$„ V¡$q¼_L$g op_ gC_¡ rhv¡$i S>hp_u s¥epfu L$fu g¡ R>¡. 40 hj®_p S>e„sucpC `V¡$g A¡k.A¡k.ku.dp„ _p`pk \ep A¡V$g¡ qaV$f sfuL¡$_u L$pdNufu iuMu_¡ 1981dp„ Ly$h¥s fhp_p \C Nep lsp. ÓZ hj® `R>u L„$`_u kp\¡_p¡ L$p¡ÞV²¡$¼V$ `|fp¡ \ep¡ A¡V$g¡ s¡Ap¡ `pR>p v¡$i Aphu Nep A_¡ 1985dp„ afu\u Ly$h¥s S>C_¡ B`uL$ L„$`_udp„ L$pd¡ gpÁep. 26 drl_p ky^u Ðep„ L$pd L$ep® `R>u `pR>p Aphu_¡ 1987dp„ afu\u A¡dZ¡ Ly$h¥s_u ipdp L„$`_udp„ L$pd L$ey¯. 1991_p eyÙ hMs¡ A¡d_p buÅ kp\uv$pfp¡_u S>¡d S> s¡Ap¡ Å¡X®$_ \C_¡ cpfs `pR>p Apìep lsp. S>e„sucpC_p¡ 4,000 Ad¡qfL$_ X$p¡gf_p¡ ¼g¡Bd `kpf \C Nep¡ lp¡hp R>sp„ lÆ ky^u A¡d_¡ `¥kp dþep _\u.

1991_p eyÙ hMs¡ Ly$h¥sdp„ 1,75,000 S>¡V$gp cpfsuep¡ lsp. S>¡dp„\u 1,18,119 S>¡V$gp_p¡ ¼g¡Bd `kpf \C Nep¡ lsp¡. cpfs rkhpe buÅ v¡$idp„ ¼g¡Bd_p `¥kp hjp£ `l¡gp„ hl¢QpC Nep R>¡. v$rnZ NyS>fps_p L$p¡mu `V¡$gp¡_u sL$gua A¡ R>¡ L¡$ A¡d_u kdõepdp„ L$p¡C fpS>L$ue _¡spA¡ `Z fk gu^p¡ _\u.

X|$dk-cud`p¡f_p L$p¡mu `V¡$gp¡_¡ rhv¡$idp„ L$pd A`phhp_u iê$Aps Ap rhõspf_p dlpf\uAp¡ gpgcpC L$p¡ÞV²$¼V$f A_¡ R>p¡Vy$cpC `uW$phpgpA¡ L$fu lsu. gpgcpC L$p¡ÞV²$p¼V$f Apfb v¡$ip¡dp„ dp¡V$p bp„^L$pd_p âp¡S>¡¼V$_p L$p¡ÞV²$p¼V$ g¡sp„ A_¡ Ap rhõspfdp„\u dS|>fp¡ A_¡ V¡$[¼_rie_p¡_¡ gC S>sp. `uW$phpgpA¡ sp¡ rhv¡$i dp¡L$gsp„ `l¡gp„ Ap rhõspf_p eyhp_p¡_¡ V²¡$B_ L$fhp dpV¡$ V²¡$Bt_N B[ÞõV$V$éyV$ kyÙp„ iê$ L$fu lsu.

R>¡ëgp OZp„ hjp£\u Sy>v$p Sy>v$p A¡S>ÞV$p¡ dpfas¡ Al]_p eyhp_p¡ Apfb v¡$ip¡dp„ _p¡L$fuA¡ fl¡ R>¡. `l¡gp„ A¡S>ÞV$p¡ S>¡-s¡ v¡$i_p A¡çàgp¡ed¡ÞV$ qX$`pV®$d¡ÞV$ `pk¡\u L$rdi_ g¡sp lsp, Äepf¡ ApS>¡ _p¡L$fu_p NfÅD `pk¡\u s¡Ap¡ 30-35 lÅf ê$r`ep L$V$L$u sfuL¡$ g¡ R>¡. ApV$gp ê$r`ep MÃep® `R>u `Z Å¡ A¡S>ÞV$ v$NpMp¡fu L$f¡ sp¡ Nfub eyhp_¡ v¡$hy„ L$fu_¡ c¡Np L$f¡gp `¥kp X|$åep S> kdS>hp. Ap rhõspf_p dp¡V$p cpN_p `yfyjp¡ Apfb v¡$ip¡dp„ _p¡L$fu L$fu Q|¼ep R>¡ L¡$ L$fu füp R>¡.

Al]_p eyhp_p¡ "A¡b°p¡X$ V$pBçk' A_¡ "kÞX¡$ V$pBçk' Mpk hp„Q¡ R>¡, L$pfZ L¡$ Apfb v¡$ip¡dp„ _p¡L$fu_u Mpgu S>Áep dpV¡$_u Ål¡fps Aphsu fl¡ R>¡. Ap rhõspf_p dp¡V$p cpN_p eyhp_p¡_u aqfepv$ R>¡ L¡$ Ap`Zu kfL$pf L¡$ Ap`Ï„ rhv¡$i d„Ópge Apfb v¡$idp„ L$pd L$fhp S>_pf_¡ Mpk dv$v$ê$` \sp„ _\u. buÅ v¡$ip¡_u kfL$pf S> _p¡L$fu L$fhp dpV¡$ S>_pf_p L$p¡ÞV²$p¼V$ s¥epf L$fphu Ap`¡ R>¡ S>¡\u dprgL$ L„$`_u R>¡sft`X$u L$fu iL¡$ _l]. Al]_p eyhp_p¡ rhv¡$iu L„$`_u kp\¡ L$p¡ÞV²$p¼V$ L$f¡ Ðepf¡ L¡$V$guL$ hMs L$p¡ÞV²$p¼V$ âdpZ¡ A¡d_¡ `¥kp dmsp `Z _\u, `f„sy Al] fp¡S>Npfu_p¡ Acph lp¡hp\u s¡Ap¡ kde `|fp¡ _ \pe Ðep„ ky^u L$pd L$e£ fpM¡ R>¡. AÐepf ky^u s¡Ap¡ v¡$idp„ Ly$Vy„$b_¡ OfMQ® S>¡V$gp `¥kp dp¡L$gu_¡ bpL$u_p `¥kp\u rhrh^ hõsyAp¡ Mfuv$u v¡$i Aphu_¡ s¡ h¡Qu_¡ fp¡L$X$u L$fu g¡sp lsp. lh¡ Å¡L¡$ qhv¡$i_u hõsyAp¡ v¡$idp„ kl¡gpC\u âpàe lp¡hp\u s¡Ap¡A¡ Ap â\p b„^ L$fu R>¡ A_¡ A¡V$g¡ hmsf_u fL$d dpV¡$ s¡Ap¡ h^y L$pNX$p¡m¡ fpl Å¡C füp R>¡.

AMpsu eyÙ_p kdpQpfp¡ A_¡ Al¡hpgp¡


sdpfp dpV¡$

rdÓ_¡ dp¡L$gp¡

kfm râÞV$

Ap`_p¡ Arcâpe







lp¡d`¡S> 
 kv$pL$pm NyS>fps 
 Ap„ep„ b^p... 
 õV$p¡fuV$pBd 
 `l¡gy„ kyM 
 TV$`V$ fkp¡C 
 dps©h„v$_p 
 dyhuV$pBd 
 dygpL$ps 
 qfqX$a õ`¡íeg 
© 2003 rediff.com India Limited. All Rights Reserved.