lp¡d`¡S> & h^y kdpQpf Ap`_y„ k|Q_ 



cpS>`_u Np¥fh epÓp rhi¡_p g¡Mp¡ A_¡ Al¡hpgp¡
dp¡v$u rhi¡ ÅZhp S>¡hy„, _ ÅZhp S>¡hy„
Q|„V$Zu rhi¡j
_flqf Adu_ : _f¡ÞÖ dp¡v$u `p¡sp_u b¡W$L$ kpQhhpdp„ S> ìeõs fl¡i¡
L$piufpd fpZp : Np¡^fpL$p„X$_u Akf Q|„V$Zudp„ Å¡hp dmi¡ S>
drZ_Nf_p sp¡ap_N°õsp¡ L$l¡ R>¡, dp¡v$u Æsu S>i¡
"hpS>`¡eu ÓZ ê$r`epdp„, dp¡v$u Qpf ê$r`epdp„'
esu_ Ap¡Tp : lz„ L$p¡C fus¡ _f¡ÞÖ dp¡v$u L$fsp„ Esfsp¡ _\u
Q|„V$Zudp„ tlvy$Ðh L$fsp„ `Z h^y dlÒh_p¡ dyØp¡ Ap b_u i¼ep¡ lp¡s
L$p¢N°¡k_y„ cpS>` `f slp¡ds_pdy„
_f¡ÞÖ dp¡v$u : NyS>fps_p dsv$pfp¡_u _S>f¡

NyS>fps Q|„V$Zu 2002 Al] [¼gL$ L$fp¡

_h¡çbf, 2002
cyS>dp„ AX$hpZu_¡ kp„cm_pfp Ap¡R>p `X$ép
drZ_Nf_p sp¡ap_N°õsp¡ L$l¡ R>¡, dp¡v$u Æsu S>i¡
"hpS>`¡eu ÓZ ê$r`epdp„, dp¡v$u Qpf ê$r`epdp„'
NyS>fps Q|„V$Zu_y„ Ah_hy„
rhrl` fpÄedp„ 200\u h^y ^d®kcp ep¡S>i¡
cpS>` L$l¡ R>¡, L$p¢N°¡k¡ Ad_¡ dS>b|f L$fu v$u^p
Adv$phpv$dp„ AkpdprS>L$ sÒhp¡ kq¾$e \C füp„ R>¡
L$p¢N°¡k¡ bmhpMp¡fp¡ kpd¡ ApL$fy„ hgZ gu^y„
Q|„V$Zu_p d¡v$p_dp„ lh¡ 1000 Dd¡v$hpfp¡ bpL$u füp
NyS>fps_¡ kyM, ip„rs, kd©qÙ_y„ hQ_ v¡$su L$p¢N°¡k
kp¥fpô²$dp„ `V¡$g a¡¼V$f
L¡$iycpC `Z L$l¡ R>¡ L¡$ dp¡v$u S> dy¿e â^p_ b_i¡
Q|„V$Zu_p R>¡ëgp 10 qv$hkdp„ cpS>`_p _¡spAp¡ NyS>fpsdp„ afu hmi¡
qV$qL$V$_p dyØ¡ A¡rgkrb°S>dp„ tlkp
c|sL$pm c|gu_¡ L¡$iycpC S>e_pfpeZ ìepk_u dv$v¡
rh^p_kcp_u L$C b¡W$L$p¡ kfL$pf_y„ cphu _½$u L$fu iL¡$?
dsv$pfp¡ Apdp„\u L$p¡_p `f fuTi¡, L$p¡_¡ O¡f b¡kpX$i¡?
tkl fpqi_p kp¥\u h^y Dd¡v$hpfp¡ Q|„V$Zu_p d¡v$p_dp„
L¡$iycpC cpS>`_p Q|„V$ZuâQpf_p îuNZ¡i L$fi¡
3.60 L$fp¡X$ dsv$pfp¡, 38000 dsv$p_ L¡ÞÖp¡, 40 L$fp¡X$_p¡ bp¡S>
hjp£ `R>u TuZpcpC v$fÆ afu Adftkl Qp¥^fu kpd¡ S>„N¡ QY$i¡
hpO¡gp : `„X$ép_u qV$qL$V$ L$p`hp dp¡v$uA¡ dp„v$Nu_y„ blp_y„ L$f¡gy„
L$p¢N°¡k_u kfL$pf fQhp_p„ Afdp_p¡_u lp¡mu sp¡ _l]?
S>k`pg tkl afu d¡v$p_dp„
Ak„sp¡j R>sp„ cpS>`dp„ bmhp¡ L$f_pfp_u k„¿ep Ap¡R>u
drZ_Nfdp„ dp¡v$u kpd¡ buÅ R> Dd¡v$hpf
kyfs rS>ëgpdp„ L$p¢N°¡k_p¡ NY$ bmhpMp¡fp¡ sp¡X$i¡?
S>e tlv¡$ NyS>fps kfL$pf rhfyÙ Q|„V$Zu`„Qdp„ aqfepv$ L$fu
L¡$V$gpe _¡spAp¡_¡ lh¡ dsv$pfp¡ epv$ Apìep R>¡
âQpf dpV¡$ a¼s 17 qv$hk : Dd¡v$hpfp¡_u ApL$fu L$kp¡V$u
L$p¢N°¡k¡ _h ^pfpkæe `X$sp d|¼ep
cpS>`_u b^u b¡W$L$p¡ Ål¡f
cpS>`_p A¡rgkrb°S>_p Dd¡v$hpf cprh_ i¡W$ L$p¡Z R>¡?
ApMf¡ cpS>`_p A¡rgkrb°S>_p Dd¡v$hpf _½$u
`„X$ép f¡kdp„\u lV$u Nep, klp_yc|rs Æsu Nep
L$ÃR>dp„ Q|„V$Zu_p¡ NfdpV$p¡ Åçep¡ R>¡
L$p¢N°¡k_u buÆ epv$u blpf Apìep `R>u ìep`L$ Ak„sp¡j
12.39_y„ rhS>e dylws® kpQhhp Dd¡v$hpfp¡_u v$p¡X$^pd
cpS>` rhrl`_¡ Ap`¡gy„ hQ_ `pmi¡?
L$p¢N°¡k_p„ 167 _pd Ål¡f \C Nep„
dp¡v$u_u srbes : X$p¡¼V$k® `|fu s`pk L$fu g¡hp dpN¡ R>¡
cpS>`¡ _hp r_ipqmep_¡ qV$qL$V$ Ap`sp L$p¢N°¡k¡ aV$pL$X$p ap¡X$ép
NyS>fpsdp„ Q|„V$ZukpdN°u `|fu `pX$hp_p¡ ^„^p¡ iê$
dp¡v$u_u r_[ó¾$esp cpS>`_¡ Xy$bpX$i¡ sp¡ _l]?
cpS>`dp„ Ak„sp¡j cc|¼ep¡
Ap_„v$ubl¡__¡ _fp¡X$p b¡W$L$ `f\u Q|„V$Zu gX$phpi¡?
_f¡ÞÖ dp¡v$u_¡ lp¡[õ`V$gdp„ v$pMg L$fpep
Np„^u_Nfdp„ b„_¡ `n_p L$pe®L$fp¡ rhfp¡^ L$fhp EdV$ép
cpS>`¡ lÆ 27 b¡W$L$p¡ `f Dd¡v$hpfp¡ _½$u L$fhp_p R>¡
kyfsdp„ cpS>` A_¡ L$p¢N°¡k hÃQ¡ rhfp¡^pcpk
lf¡_ `„X$ép_p¡ dyØp¡ lÆ `Z AÝ^fspg
cpS>`-L$p¢N°¡k_p L$ep Dd¡v$hpfp¡ kpd¡ ap¡S>v$pfu L¡$k \ep R>¡?
rih k¡_p `Z NyS>fps_u Q|„V$Zudp„ TyL$phi¡
v$rnZ NyS>fpsdp„ cpS>`¡ A¡L$ S> ^pfpkæe_y„ `Ñy„ L$pàey„
cpS>`dp„ b¡ _¡sp rkhpe L$p¡C_¡ b¡W$L$ bv$ghp _ dmu
sp¡ dp¡v$u_¡ Æshy„ cpf¡ `X$u iL¡$ R>¡
qV$qL$V$ _ dmsp„ cpS>`_p S>¡g â^p_¡ fpÆ_pdy„ v$C v$u^y„
L$ep 12 ^pfpkæep¡ `X$sp dyL$pep
L¡$iycpCA¡ v$uL$fp dpV¡$ qV$qL$V$ g¡hp_u _p `pX$u v$u^u
cpS>`_p Dd¡v$hpfp¡_u `l¡gu epv$u Ap flu
cpS>`_u epv$udp„ Ap _pdp¡ _½$u d_pe R>¡
L$p¢N°¡k afu Mpd q\efu sfa
ApMf¡ rhð rlÞvy$ `qfjv$¡ ^d®epÓp `X$su d|L$u
dp¡v$u dqZ_Nf\u Q|„V$Zu gX$i¡
L$p¢N°¡k¡ rh^p_kcp Dd¡v$hpfp¡_u â\d epv$u Ål¡f L$fu
_hkpfu, hgkpX$_u 10 b¡W$L$ `f V$½$f Ådhp_u
kyfs_u 11 rh^p_kcp b¡W$L$ `f L$p¡Z aphi¡?
Np¡^fpdp„ rhrl`_p L$pe®L$fp¡A¡ epÓp L$pY$u lsu
Adv$phpv$_p kp¡d_p\ d„qv$fdp„ iy„ bÞey„
cpS>`_p 100 Dd¡v$hpfp¡_p„ _pd ApS>¡ Ål¡f \hp_u i¼esp
NyS>fps_u Q|„V$Zudp„ k„O `qfhpf_y„ A[õsÐh v$ph `f?
L$ÃR>dp„ lpfÆs_p„ NrZs d„X$pC füp„ R>¡
Dd¡v$hpfp¡_p„ _pd `l¡gp„ L$p¡Z Ål¡f L$fi¡?
sp¡NqX$ep_¡ Np¡^fpdp„ âh¡ihp `f b„^u
hX$p¡v$fp il¡f_u b¡W$L$p¡ `f Q|„V$ZuS>„N Ådi¡
fpS>L$p¡V$ rS>ëgpdp„ L$p¢N°¡k_¡ apev$p¡ \C iL¡$
hpS>`¡eu_u A`ug aNphu_¡ rhrl` epÓp L$pY$hp d½$d
hpS>`¡eu : rhrl`_u epÓp `f ârsb„^ ep¡Áe R>¡
cpS>` A_¡ rhrl` `f V$uL$p_p¡ dpfp¡ L$fsp hpO¡gp
cpS>`_p Dd¡v$hpfp¡_u Ål¡fps rhg„bdp„
Q|„V$ZuÄhf\u `uX$psp NyS>fpsu _¡spAp¡_u X$pegp¡NbpÆ
Np¡^fpdp„ h^y A¡L$ k„Oj®_u k„cph_p
Qpf L$p¢N°¡ku _¡spAp¡ k„sp_p¡_¡ Q|„V$Zudp„ Dspfi¡
L$p¢N°¡k_y„ cpS>` `f slp¡ds_pdy„
rhrl` : epÓp _l], sp¡ fpd^|_
`p¡guks„Ódp„ a¡fapfp¡ : N„cuf Ny_pAp¡_u s`pkdp„ dyíL¡$gu \i¡
cpS>` dp¡V$p cpN_p ^pfpkæep¡_¡ afu qV$qL$V$ Ap`i¡
rhrl`_u epÓp `f ârsb„^ dyL$psp„ cpS>`_¡ aV$L$p¡
L$p¢N°¡k¡ 70 Dd¡v$hpfp¡_p„ _pd apB_g L$fu _p¿ep„
Q|„V$Zu`„Q¡ NyS>fpsdp„ ^prd®L$ epÓpAp¡ `f ârsb„^ d|¼ep¡
NyS>fpsdp„ cpS>`_u [õ\rs L¡$hu$ R>¡ s¡ rhi¡ A¡L$ Arcâpe
lh¡_p ÓZ rv$hk NyS>fps cpS>` dpV¡$ r_Zp®eL$ b_i¡
NyS>fps_p Aip„s rhõspfp¡dp„ ip„rs
cpS>`_p Qpf V$p¡Q_p _¡spAp¡ `l¡gu hpf A¡L$ d„Q `f
L$p¢N°¡k_p¡ Q|„V$ZuâQpf, dp¡v$u `f ApL$fp âlpf
NyS>fps rhi¡_p„ tgÁv$p¡l_p„ rh^p_p¡ afu rhhpv$ S>Nphi¡?
ApMf¡ dp¡v$uA¡ rlÞvy$Ðh_y„ `Ñy„ d¡v$p_dp„ Dspey¯
cpS>`_u Np¥fhepÓp `R>u lh¡ qhql`_u epÓp
tgÁv$p¡l_u NyS>fps dygpL$ps hMs¡ sp¡ap_p¡dp„ 5 dp¡s
fpS>L$p¡V$dp„ cpS>` L$fk_ Ophfu_¡ d¡v$p_dp„ Dspfi¡?
kyfsdp„ L¡$iycpC A_¡ dp¡v$u A¡L$ d„Q `f Aphi¡
sdpd ^pfpkæep¡_¡ afu qV$qL$V$ Ap`hp_p¡ R>¡v$ DX$phsp AfyZ S>¡V$gu
ApS>¡ L$fdkv$dp„ L$p¢N°¡k_p Q|„V$ZuâQpf_p¡ Apf„c
_f¡ÞÖ dp¡v$u ¼ep„\u gX$i¡? : rQÓ lÆ õ`ô$ \sy„ _\u
cpS>`dp„ qV$qL$V$ dpV¡$ cpf¡ M¢QspZ
NyS>fpsdp„ cpS>`, L$p¢N°¡k_¡ V$½$f v¡$hp_p¡ h¡frhM¡f âepk
L$p¡_y„ `Ñy„ L$`pi¡? L$p¡_¡ qV$qL$V$ dmi¡?
cpS>`_p Ap _¡spAp¡_¡ lpfhp_u buL$ sp¡ _\u$?
tgÁv$p¡l_u NyS>fps dygpL$ps afu rhhpv$ kS>®i¡?
L$p¢N°¡kdp„ qV$qL$V$hp„ÃRy>Ap¡_u gp„bu gpC_
cpS>`¡ L¡$V$gp„ hQ_ `|fp„ L$ep¯?
dp¡v$u A_¡ L¡$iycpC_¡ A¡L$ d„Q `f gphhp_u L$p¡rii
Bg¡¼V²$p¡r_L$ dsv$p_ `Ùrs_u ÅZ L$fhp lp¡qX¯$Ák dyL$pi¡
rhð tlvy$ `qfjv$ NyS>fpsdp„ ku^¡ku^u Q|„V$Zu _l] gX¡$
_f¡ÞÖ dp¡v$u : NyS>fps_p dsv$pfp¡_u _S>f¡
L¡$iycpC_¡ afu\u dy¿e â^p_ b_hpdp„ hp„^p¡ _\u
dp¡v$u_p„ Ap`hMpZ_p„ lp¡qX¯$Ák Dspfhp„ `X$i¡
dp¡v$u_p„ NyZNp_ Npsp„ qv$hpmuL$pX®$
bpfX$p¡gudp„ L$p¢N°¡ku _¡spAp¡_u lpgs L$ap¡X$u \C

Ap¡¼V$p¡bf, 2002
NyS>fps kfL$pf¡ Q|„V$Zu ApQpfk„rlsp_p¡ c„N L$ep£?
gpN¡ R>¡, L¡$iycpC_y„ fpS>L$ue hS>_ h^i¡
NyS>fpsdp„ dsv$pfp¡_¡ rhL$ë` v¡$hp kdsp `pV$} d¡v$p_dp„
NyS>fpsdp„ `l¡gu hMs Bg¡¼V²$p¡r_L$ hp¡qV„$N_p¡ D`ep¡N \i¡
lh¡ iy„ iy„ _l] \C iL¡$...
kyf¡ÞÖ `V¡$g_y„ qv$hpõhà_ : cpS>` 182 b¡W$L$p¡ Æsi¡
fplsR>phZudp„ dsv$p_d\L$ Ecp„ L$fpi¡
ApQpfk„rlsp gpNy, Q|„V$Zu_p¡ L$pe®¾$d Ål¡f \ep¡
NyS>fpsdp„ Q|„V$Zu dpV¡$ b¡e `np¡ `|fp s¥epf
NyS>fpsdp„ 12du qX$k¡çbf¡ rh^p_kcp_u Q|„V$Zu
Ad¡qfL$p_u epÓp\u `pR>p af¡gp i„L$ftkl hpO¡gp
kduf Mp__p A¡ÞL$pDÞV$f\u Ecp \ep R>¡ khpgp¡
NyS>fpsdp„ b¡ qv$hkdp„ Q|„V$Zu Ål¡f \i¡?
NyS>fps Q|„V$Zu : rhql` 30 b¡W$L$p¡_u dpNZu L$fi¡?
Q|„V$Zu_u spfuM _½$u L$fhp L¡$rb_¡V$_u spL$uv$_u b¡W$L$
L¡$iycpC A_¡ dp¡v$u hÃQ¡ kdp^p_ dpV¡$_p âepkp¡
cpS>`_p Q|„V$ZuY„$Y¡$fpdp„ dlÒh_p¡ dyØp¡ iy„ li¡?
NyS>fpsdp„ Q|„V$Zu : qv$ëludp„ Ar^L$pfuAp¡_u b¡W$L$
"dp¡v$u_u epÓp s¡d_p¡ h_ d¡_ ip¡ R>¡'
NyS>fpsdp„ Q„|V$Zu dpV¡$ Q|„V$Zu`„Q¡ k|Qh¡gu b¡ spfuMp¡
v$rnZ NyS>fps_p _¡sp L$p¡Z?
kfL$pf h^y _¡ h^y Dv¹$OpV$_p¡ L$fu g¡hp dpN¡ R>¡
cpS>`¡ Dd¡v$hpfp¡_u `k„v$Nu_u b¡W$L$p¡ iê$ L$fu
i„L$ftkl hpO¡gp, buÅ L$p¢N°¡ku _¡spAp¡ Ad¡qfL$p_u dygpL$ps¡
Adftkl Qp¥^fu_y„ dp¡v$u kfL$pf_¡ lV$phhp_y„ Apl¹hp_
cpS>` L$fsp„ L$p¢N°¡k A¡L$ L$v$d ApNm
cpS>`_u Np¥fhepÓp kpd¡ L$p¢N°¡k_y„ gp¡L$k„`L®$ Arcep_
rihk¡_p NyS>fpsdp„ NY$ b_phhp ^pf¡ R>¡?
NyS>fpsdp„ õ\pq_L$ õhfpÄe_u Q|„V$ZuAp¡ afu dp¡L|$a
L$p¢N°¡k_u Q|„V$Zu krdrs_u b¡W$L$ dmu
cpS>` NyS>fpsdp„ ^dp®Þsfrhfp¡^u L$pev$p¡ gphi¡?
NyS>fpsdp„ Q|„V$Zu s¥epfu, hp¡qV„$N diu_ dNphpep„
L¡$iycpC A_¡ k„S>e Å¡ju Q|„V$Zudp„ kq¾$e b_i¡?
L¡$iycpCA¡ dp¡v$u_¡ iu kgpl Ap`u?
cpS>`_p AN°ZuAp¡_¡ _peXy$A¡ k„NqW$s \hp_u iuM v$u^u
"dp¡v$u dy¿e â^p_ b_i¡'_u Ål¡fps\u cpS>`dp„ kmhmpV$
AX$hpZu : NyS>fpsdp„ cpS>` Æs¡ sp¡ dp¡v$u dy¿e â^p_
cpS>`_y„ k„L$ë` k„d¡g_ : _peXy$, AX$hpZu Adv$phpv$dp„
NyS>fpsdp„ qX$k¡çbf_p `l¡gp AW$hpqX$epdp„ Q|„V$Zu?
â^p_p¡_p õV$pa_p¡ Apn¡` : Ar^L$pfuAp¡ dp_sp _\u
dp¡v$uA¡ A¡L$ hj®dp„ NyS>fps_¡ iy„ Apàey„?
NyS>fpsdp„ cpS>`_¡ k„ey¼s gX$s Ap`hp_p âepkp¡ iê$
dp¡v$u A_¡ hpO¡gp_u kcpAp¡ : gp¡L$râesp L$p¡_u h^y

kàV¡$çbf, 2002
dp¡v$u_u Np¥fhepÓp kpd¡ L$p¢N°¡k_y„ Apqv$hpku S>_k„`L®$ Arcep_
i„L$ftkl_p¡ lz„L$pf : cpS>`_u Np¥fhepÓp_¡ A„qsdepÓpdp„ bv$ghp_u R>¡
L¡$iycpC A_¡ dp¡v$u : b¡ kpdkpdp ^°yhp¡?
NyS>fps L$p¢N°¡k_p ârsr_r^d„X$m¡ fpô²$`rsipk__u dpNZu L$fu
cpS>`_u Np¥fh epÓp_p¡ buÅ¡ sb½$p¡ v$rgs epÓp
cpS>`_u Np¥fhepÓp_u kp\¡ kp\¡
dp¡v$u : hpO¡gp_¡ `N¡ `X$sp„ `Z ifd _l] Aph¡
dp¡v$u_u `ÓL$pf `qfjv$dp„ Ac|s`|h® kyfnpìehõ\p
"dp¡v$uA¡ Ad_¡ afrS>eps dpÆ b_phu v$u^p'
"Np¥fh epÓp _\u, L$g„L$ epÓp R>¡'
sfZ¡sfdp„ dp¡v$u A_¡ hpO¡gp_p¡ L$pe®¾$d bv$gpep¡
cpS>`_u Np¥fh epÓp afu dp¡L|$a flu
kyâud L$p¡V®$_p QyL$pv$p\u cpS>` õså^, L$p¢N°¡k N¡gdp„
_f¡ÞÖ dp¡v$uA¡ i„L$ftkl hpO¡gp_¡ `Ó g¿ep¡
cpS>`_u Np¥fh epÓp L¡$d dp¡L|$a flu?
kyâud L$p¡V®$ : NyS>fpsdp„ Q|„V$Zu ep¡S>hp rhi¡_p¡ Q|„V$Zu `„Q_p¡ Apv¡$i bfpbf R>¡

dygpL$ps
_flqf Adu_ : _f¡ÞÖ dp¡v$u `p¡sp_u b¡W$L$ kpQhhpdp„ S> ìeõs fl¡i¡
L$piufpd fpZp : Np¡^fpL$p„X$_u Akf Q|„V$Zudp„ Å¡hp dmi¡ S>
esu_ Ap¡Tp : lz„ L$p¡C fus¡ _f¡ÞÖ dp¡v$u L$fsp„ Esfsp¡ _\u
Adftkl Qp¥^fu : _f¡ÞÖ dp¡v$u A_¡ Ap¥f„NT¡bdp„ L$p¡C a¡f _\u
`fdpZ„v$ MË$f : "dpfp _¡sp L¡$iycpC R>¡, hpO¡gp _l]'
_f¡ÞÖ dp¡v$u : cpS>`_u rhS>eepÓp_¡ L$p¡C fp¡L$u iL$i¡ _l]'
X$p¡. hëgc L$\uqfep kp\¡ Mpk dygpL$ps
i„L$ftkl hpO¡gp : lh¡ NyS>fpsdp„ A¡V$gy„ L$põV$ a¡¼V$f Qpgsy„ _\u
Adftkl Qp¥^fu : lz„ ¼epf¡e qX$õV$b® \sp¡ _\u
fpS>¡ÞÖtkl fpZp : dpfu A_¡ dp¡v$u hÃQ L$p¡C dsc¡v$ _\u
L$piufpd fpZp : cpS>`¡ ¼epf¡e Ap ÓZ dyØp R>p¡X$ép _\u
i„L$ftkl hpO¡gp : Q|„V$Zudp„ cpS>`_p rlÞvy$ L$pX®$_u lhp _uL$mu S>i¡
Adftkl Qp¥^fu : "cpS>`_y„ L$p¡C rlÞvy$ L$pX® $ Qpghp_y„ _\u'

Ap¡NõV$, 2002
_f¡ÞÖ dp¡v$u : cpS>`_u rhS>eepÓp_¡ L$p¡C fp¡L$u iL$i¡ _l]'
A¡rgk rb°S> b¡W$L$, _p_L$X$u `rÓL$p A_¡ lf¡_ `„X$ép
â^p_p¡ gp¡L$p¡ `pk¡ kfL$pf_u rkrÙAp¡ hZ®hi¡
L$p¡C `Z k„Å¡Np¡dp„ Np¥fh epÓp L$pY$hp_p¡ cpS>`_p¡ r_^p®f
NyS>fpsdp„ cpS>` kpd¡ A¡L$ \hp_u rlgQpg_¡ aV$L$p¡
apNh¡gdp„ fpS>L$ue S>„N, hpsphfZ s„N
cpS>`_u Np¥fh epÓp kpd¡ L$p¢N°¡k¡ L$df L$ku
cpS>` k„NW$__p dpmMpdp„ a¡fapf : dp¡v$u_p¡ lp\ D`f
dp¡v$u : Np¥fh epÓp L$p¡C `Z cp¡N¡ _uL$mi¡
dp„X$hudp„ R>p¡Vy$ hkphp, ifv$ epv$h A_¡ rhS>e dpëep
hpS>`¡eu_u V$uL$p `R>u _f¡ÞÖ dp¡v$u V$pY$p `X$u Nep
NyS>fpsdp„ Q|„V$Zu : `„Q_¡, fpÄe kfL$pf_¡ _p¡qV$k
_d®v$p_¡ _pd¡ sfu S>hp_p¡ _ykMp¡
dp¡v$uA¡ tgÁv$p¡l_u V$uL$p L$fhp_y„ R>p¡X$éy„ _\u
X$p¡. hëgc L$\uqfep kp\¡ Mpk dygpL$ps
cpS>`_p Ap„sqfL$ rhMhpv$p¡ A_¡ âv¡$i dpmMpdp„ a¡fapfp¡
cpS>`_p tlvy$ L$pX®$_p¡ kpd_p¡ L$fhp L$p¢N°¡k_p¡ ìe|l
L$p¢N°¡k afu hpS>`¡eu_¡ Np¥fh epÓp AV$L$phhp L$l¡ R>¡
NyS>fps_u ApBA¡A¡k gp¡buA¡ tgÁv$p¡l_y„ hs®_ hMp¡X$éy„
S>¡çk tgÁv$p¡l kpd¡ _f¡ÞÖ dp¡v$u_p¡ hmsp¡ âlpf
rhhpv$põ`v$ "NyS>fps Np¥fh epÓp'_u iê$Aps `l¡gu kàV¡$çbf\u \i¡
NyS>fpsdp„ Q|„V$Zu `„Q, dp_hpr^L$pf `„Q kpd¡ DíL¡$fZuS>_L$ Ål¡fMbfp¡_y„ Arcep_
20du Ap¡NõV¡$ h¡fphmdp„ L$p¢N°¡k_y„ âpv¡$riL$ k„d¡g_
AX$hpZu : NyS>fpsdp„ Q|„V$Zu Nd¡ Ðepf¡ \pe, cpS>` Æsu S>i¡
NyS>fpsdp„ fpô²$`rsipk__u i¼esp âbm b_u R>¡
Q|„V$Zu`„Q_p r_Z®e\u L$p¢N°¡k N¡gdp„
cpS>`_p ^pfpkæep¡-â^p_p¡dp„ cc|L$sp¡ Ak„sp¡j
hSy>cpC hpmp : lz„ `|f¡`|fp¡ s¥epf Ry>„
NyS>fpsdp„ Q|„V$Zu dyØ¡ Apep¡N _h¡çbf-qX$k¡çbfdp„ rhQpfi¡
NyS>fpsdp„ Q|„V$Zu : `„Q iy¾$hpf¡ r_Z®e g¡ s¡hu k„cph_p
L$p¢N°¡k¡ L$gpd kdn NyS>fpsdp„ fpô²$`rsipk__u dpNZu L$fu
L¡$iycpC A_¡ dp¡v$u hÃQ¡ kdp^p_ L$fphhp_p âepk
Q|„V$Zu`„Q_u NyS>fps dygpL$ps : cpS>`_u tQsp h^u
kyfsdp„ i„L$ftkl hpO¡gp_y„ i[¼sâv$i®_
_qg_ cË$ : `n dpV¡$ lf¡_ `„X$ép_p¡ D`ep¡N \i¡
L¡$iycpC_u `k„v$Nu\u dp¡v$u_u `p„Mp¡ L$`pC NC
_f¡ÞÖ dp¡v$u_¡ fpsp¡fps qv$ëlu_y„ s¡Xy„$
dy¿e Q|„V$Zu L$rdi_f_u NyS>fps dygpL$ps iê$
k„O `qfhpf NyS>fpsdp„ hl¡gu Q|„V$Zu_u sfa¡Zdp„
L¡$iycpC `V¡$g cpS>`_u Q|„V$Zu krdrs_p AÝen
Q|„V$Zu `„Q_u V$ud Adv$phpv$ Aphu `lp¢Qu R>¡
cpS>` S|>\b„^u\u `f¡ip_, L$p¢N°¡kdp„ \_N_pV$
lf¡_ `„X$ép kpd¡ L$p¡C `Ngp„ _l] g¡hpe
Nyfyhpf¡ ApMy„ Q|„V$Zu Apep¡N NyS>fps_u dygpL$ps¡
L¡$iycpC qv$ëlu `lp¢Ãep R>¡
L$p`X$ DÛp¡N_p¡ V¡$L$p¡ d¡mhhp _f¡ÞÖ dp¡v$u_p dfqZep âepk
dl¡k|g â^p_ lf¡_ `„X$épA¡ fpÆ_pdy„ Apàey„
_f¡ÞÖ dp¡v$u Qpf¡ bpSy>\u O¡fpC Nep R>¡
rhrl`_p ds¡ Np¡^fpL$p„X$ S> Q|„V$Zu_p¡ dy¿e dyØp¡
X$ukpdp„ L$p¢N°¡k_u S>„Nu f¡gu
_peXy$ : `„X$ép kpd¡ L$X$L$ `Ngp„ _l] g¡hpe
lf¡_ `„X$ép_p¡ kZkZsp¡ S>hpb
_f¡ÞÖ dp¡v$u-lf¡_ `„X$ép hÃQ¡_y„ W„$Xy„$ eyÙ QfdkudpA¡
Q|„V$Zu`„Q kdn L$p¢N°¡k ârsr_r^d„X$m_u fS|>Aps
"tlvy$L$pX®$ _l] L$f¡ iL¡$ A¡ L$pd L¡$iycpC L$fu iL$i¡'
_f¡ÞÖ dp¡v$u L$v$pQ Q|„V$Zu _ `Z gX¡$
dÐõeDÛp¡N d„Óu `yfyjp¡Ñd kp¡g„L$u bmhp_p dpN£
Q|„V$Zu`„Q_u V$ud kdn aqfepv$_p¡ Y$Ngp¡

Sy>gpC, 2002
Q|„V$Zu`„Q_u V$ud ApS>\u NyS>fps_u dygpL$ps¡
L$p¢N°¡k lh¡ vy$L$pm_p¡ dyØp¡ ApNm L$fi¡
Q|„V$Zu`„Q_u V$ud NyS>fps_p âhpk¡ : cpS>`_p L¡$ç`dp„ MmcmpV$
cpS>`_¡ V¡$L$p¡ Ap`hp_p dyØ¡ L$p`X$ DÛp¡Ndp„ cpNgp
NyS>fps cpS>`dp„ Ak„sp¡j_y„ hpsphfZ
dp¡v$u lÆ `„X$ép\u h„L$pe R>¡
Q|„V$Zudp„ L¡$iycpC a¡¼V$f rhi¡ â^p_p¡ iy„ dp_¡ R>¡?
L$p¢N°¡k_p„ Q|„V$Zuk„d¡g_p¡ iê$
AfyZ S>¡V$gu_p hX$`Z l¡W$m NyS>fps cpS>`_u dlÒh_u b¡W$L$ dmu
Q|„V$Zu_p¡ âcph : rhhk®_¡ 10 qv$hkdp„ fpls Ap`hp_y„ kfL$pf_y„ hQ_
NyS>fps_p Q|„V$Zu`„Q¡ s¥epfuAp¡ iê$ L$fu v$u^u
cpS>`-L$p¢N°¡k hÃQ¡ Q|„V$Zu `l¡gp„_p ApV$p`pV$p
L$p¢N°¡k¡ Q|„V$Zu Ar^L$pfu ApNm cpS>`_u aqfepv$ L$fu
kyfs_p¡ V¡$¼kV$pBg DÛp¡N cpS>` kp\¡ R>¡X$p¡ apX$i¡?
dp¡v$u L$v$pQ afu fpS>L$p¡V$\u Q|„V$Zu _l] gX¡$
Ap¡¼V$p¡bfdp„ Q|„V$Zu dpV¡$ kÄS> \C fl¡gp¡ NyS>fps cpS>`
L$p¢N°¡k_p„ b^p„ S|>\p¡_¡ k„NqW$s L$fhp_p¡ âepk iê$
dy[õgd AN°ZuAp¡ dpV¡$ L$p¢N°¡k_p v$fhpÅ Myëgp
NyS>fpsdp„ fpô²$`rsipk_ gpNy L$fhp L$p¢N°¡k_y„ v$bpZ
Nyfyhpf fps\u iy¾$hpf kp„S> ky^u iy„ bÞey„
^pfpkæep¡ ApW$ drl_p hl¡gp c|s`|h® ^pfpkæe b_u Nep
dy¿e â^p_ _f¡ÞÖ dp¡v$u_p¡ âÅÅ¡N k„v¡$i
hl¡gu Q|„V$Zu_u hps\u cpS>`_p L$pe®L$sp®Ap¡ A„v$fMp_¡ Myi _\u?
rh^p_kcp_y„ rhkS>®_ L$fhp `pR>m L$C NZsfu L$pd L$fu NC?
rh^p_kcp rhkS>®_ : L¡$V$guL$ kpBX$gpBV¹$k
dp¡v$u kfL$pf fM¡hpm kfL$pf sfuL$¡ Qpgy fl¡i¡
NyS>fps rh^p_kcp_y„ ApMf¡ rhkS>®_
dy¿e â^p_ _f¡ÞÖ dp¡v$uA¡ fpÆ_pdy„ Apàey„
hpO¡gp : L$p¢N¡k_¡ S> kÑp dmi¡
dy¿e â^p__p b„Ng¡ afu L¡$rb_¡V$_u b¡W$L$
Q|„V$Zugnu Qpf ep¡S>_pAp¡_¡ d„S|>fu
hpO¡gp_p rhðpky v$ÑpÆ rQf„v$pk afu cpS>`dp„ âh¡íep
rh^p_kcp rhkS>®__u AV$L$mp¡ hÃQ¡ krQhpgedp„ NfdpV$p¡
i„L$ftkl hpO¡gp_p õhpNs_u s¥epfuAp¡ iê$
i„L$ftkl hpO¡gp NyS>fps L$p¡¢N°¡k_p _hp âdyM
bp`y_p Aphhp\u cpS>`_u fZ_urs bv$gpi¡
L$p¢N°¡kdp„ c|L„$` : Adftkl Qp¥^fu `n R>p¡X$i¡?
"fpô²$`rsipk_ `R>u S> NyS>fpsdp„ Q|„V$Zu \hu Å¡CA¡'
Adftkl_p rhL$ë`ê$`¡ i„L$ftkl_¡ ApNm L$fpep
dp¡v$u kfL$pf¡ Q|„V$Zu `l¡gp„ Ar^L$pfuAp¡_u bv$gu L$fu
NyS>fps L$p¢N°¡k_p _¡spAp¡ qv$ëlu `lp¢Ãep
NyS>fps L$p¢N°¡k_u õV$uAqf„N L$rdV$u_u qv$ëludp„ b¡W$L$
Np¥fhepÓp fv$ \sp„ cpS>`dp„ lspip
Qp¡dpky„ kÓdp„ NyS>fps rh^p_kcp_y„ rhkS>®_?

S|>_, 2002
cpS>`_u f\epÓp Qp¡\u Sy>gpCA¡ A„bpÆ\u _uL$mi¡
NyS>fpsdp„ ÓuÅ¡ dp¡fQp¡ kÆh_ \pe R>¡
Ap¡¼V$p¡bfdp„ Q|„V$Zu_u k„cph_p Å¡sp„ k|e®L$p„s ApQpe®
cê$Q rS>ëgp `„Qpes L$p¢N°¡k_p lp\dp„\u S>i¡?
NyS>fpsdp„ cpS>` afu f\epÓp_p¡ klpfp¡ g¡ R>¡
cpS>`_p L¡$ç`dp„ Q|„V$Zu_p¡ kmhmpV$
õ\pr_L$ õhfpÄe_u Q|„V$ZuAp¡ dp¡L|$a fpMhp_p r_Z®e_p¡ rhfp¡^
NyS>fpsdp„ `prgL$p-`„Qpes_u Q|„V$Zu afu A¡L$ hMs dp¡L|$a
cpS>`_u Q|„V$Zugnu rirbf_p¡ qaepõL$p¡
NyS>fpsdp„ kàV¡$çbfdp„ Q|„V$Zu ep¡S>hp_u rlgQpg

d¡, 2002
dp¡v$urhfp¡^uAp¡_p lp\ l¡W$p `X$ép
"Q|„V$Zu rhi¡_p¡ r_Z®e dp¡v$uA¡ g¡hp_p¡ R>¡'
NyS>fps L$p¢N°¡k lh¡ Q|„V$Zu dpV¡$ kÄS>

A¡râg, 2002
28du A¡râg¡ cpS>`_u âv¡$i L$pfp¡bpfu_u dlÒh_u b¡W$L$
N°pd `„Qpes_u Q|„V$ZuAp¡dp„ Mf¡Mf L$p¡Z ÆÐey„?
NyS>fpsdp„ Q|„V$Zu : S>_sp_p¡ QyL$pv$p¡
fpÄedp„ 52 ApBA¡A¡k Ar^L$pfuAp¡_u bv$gu
rh^p_kcp_p rhkS>®__p¡ r_Z®e _ g¡hpep¡
NyS>fpsdp„ kdpS>hpv$u `n Q|„V$Zu_p¡ brlóL$pf L$fi¡
NyS>fpsdp„ d¡_p A„sdp„ Q|„V$Zu?
fpS>¡ÞÖtkl fpZp : NyS>fpsdp„ d¡-S|>_dp„ Q|„V$Zu
NyS>fpsdp„ b¡ drl_pdp„ Q|„V$Zu?

Q|„V$Zu V$pZ¡ L$ÃR>_y„ rQÓ
NyS>fpsdp„ rh^p_kcp_u Q„|V$Zu A„N¡ L$¡V$gpL$ Arcâpep¡
NyS>fps `¡V$pQ|„V$Zu, a¡b°yApfu, 2002
NyS>fps L$p¡`p£f¡i_ A_¡ `„Qpes_u Q|„V$ZuAp¡- kàV¡$çbf, 2000

rediff.com
  © 1996-2002 rediff.com India Limited. All Rights Reserved.