lp¡d`¡S> | L$p¡grdõV$ | Ap„ep„ b^p Ap¡gfpBV$ R>¡  grgs gpX$
 
 

dy[õgd kpdprS>L$ qaëdy„ ¼ep„ NC?
 

"Np¡X$ åg¡k Ad¡qfL$p'_p v¡$idp„ hksp„ Adpfp„ hlpgp„ A¡_pfpB cpCAp¡, cpcuAp¡ A_¡ Nygpb_p Np¡V$p S>¡hp„ dpk|d c|gL$p„h! "kh®^d® kdcph A\p®s¹ b„^pfZ_p k¡¼eygqfTd_p b„^pZ¡ b„^pe¡gp l„^pe v¡$iuAp¡_p„ CðfAëgp s¡f¡ _pd!
Tips to Search  

AÞe NyS>fpsu kpBV$

ldZp„ Ap b^u rlÞvy$-dykgdp_hpmu hpsy„ NfdpNfdu\u \psu lp¡e R>¡. A¡hpdp„ Adpfp Adpfp A¡L$ cpCb„^¡ L$u^y„, ""g¡, kgdp_ Mp_, iplfyM Mp_ _¡ Apduf Mp_ qaëdy„dp„ L¡$d dykgdp_ b_u_¡ _\ Aphsp? kgdp__y„ _pd l„d¡ip„ â¡d S> lp¡e, iplfyM_y„ fplzg A_¡ Apduf ¼epf¡L$ cyh_ sp¡ ¼epf¡L$ rhS>etkl Qp¥lpZ b_u_¡ Aph¡ R>¡. Ap_p L$fsp„ sp¡ Ap¡ëep¡ F>rsL$ lpfp¡! C b¡ qaëdy„dp„ L$pídufu Aps„L$hpv$u b_u_¡ Aphu Áep¡!''

Ad_¡ Õey„, hps sp¡ lpQu lp¢?

`R>u OX$uL$ rhQpfsp„ ldÅÏ„ L¡$ L¡$V$L¡$V$gp„ hfk\u dy[õgd b¡L$N°pDÞX$hpmu qaëdp¡ S> ¼ep„ Aphu R>¡? R>¡L$ 1983dp„ "r_L$pl' Aph¡gu, S>¡dp„ Ap¡gu f¡idu AhpS> A_¡ dp„S>fu Ap„¿ey„hpmu kgdp ApNp "qv$g L¡$ Afdp„ Ap„kyAp¢d¢ bl Ne¡' Npsu'su. (C S> qagddp„ Nygpd Agu_u NTg lsu- Q|`L¡$ Q|`L¡$ fps qv$_, Ap„ky blp_p epv$ l¥.)

lL$uL$sdp„ "r_L$pl' rlÞv$u qaëdp¡_u R>¡ëgu gp¡L$râe dy[õgd kpdprS>L$ qaëd lsu. A¡ `R>u Ap`Zp S>[ç`„N S>¡L$ rS>s¡ÞÖ¡ "v$uv$pf-A¡-epf' b_phu, S>¡ blz S> Mfpb fus¡ r`V$pC NC lsu. Ðepf bpv$ dy[õgd b¡L$N°pDÞX$hpmu A¡L$`Z L$p¡dri®eg qaëd Aphu _\u.

A¡L$ S>dp_p¡ lsp¡ Äepf¡ Aphu qaëdp¡ ky`frlV$ S>su lsu. d¡f¡ dl¡b|b, d¡f¡ lT|f, Qp¥v$lh] L$p Qp„v$, dl¡b|b L$u dl¢v$u, _|fu hN¡f¡ S>¡hu A_¡L$ qaëdp¡ Å¡hp r\e¡V$fp¡dp„ V$p¡mp„ Ecfpsp„. Ap D`fp„s dy[õgd b¡L$N°pDÞX$hpmu ÅS>fdp_ A¥rslprkL$ qaëdp¡ Aphsu-dyNg¡ ApTd, S>lp„Apfp, spS>dlpg.

`Z R>¡ëg¡ S>¡ fus¡ qaëd frTep kygsp__p b|fp lpg \ep `R>u Aphu A¥rslprkL$ qaëdp¡_p¡ ÅZ¡ BÞsL$pg \ep¡.

A¡d sp¡ hfkdp„ b¡ qaëdp¡ A¡hu `Z Aphsu S> L¡$ S>¡dp„ shpea_u L$p¡C hps lp¡e. fpS>Ly$dpf_p¡ A¡ X$pegp¡N... ""gM_J L$u A¥ku L$p¥_ ku shpea l¥ rS>k¡ ld _l] Å_s¡?'' NguA¡ NguA¡ Sy>hpr_epAp¡ s¡_u L$p¡`u L$fsp. Ap shpeahpmu qaëdp¡_u Qfdkudp Aphu "`pL$uTp'\u. rlÞvy$õsp_-`pqL$õsp_ hÃQ¡_u rkdgpdp„ ep¡Åe¡gu ip„rsd„ÓZpdp„ `pqL$õsp__p X¡$rgN¡i__u dl¡dp_Nrs "`pL$uTp' qaëd bspX$u_¡ L$fhpdp„ Aph¡gu. `Z `R>u L$p¡Z ÅZ¡ iy„ \ey„ L¡$ "`pL$uTp' R>¡ëgu shpea-qaëd b_u_¡ flu NC.

dy[õgd kpdprS>L$ qaëdp¡dp„ fpS>¡ÞÖLy$dpf, ky_ug v$Ñ, rS>s¡ÞÖ, âv$u`Ly$dpf, Aip¡L$Ly$dpf, cpfs c|jZ, Nyfy v$Ñ, bgfpS> klp_u S>¡hp A¡ N°¡X$_p qaëdõV$pfp¡ AQL$_-`Ådp A_¡ dp\¡ E_u V$p¡`u `l¡fu_¡ `psmu d|R>p¡ gNpX$u, `p_ Mp^y„ lp¡e s¡hp rg`[õV$L$ f„N¡gp lp¡W$ kp\¡ "kgpd Apg¡Ly$d Mpgp„ Å_' A_¡ "S>¥kp Ap` afdpe¢ hprgv$ kplb' bp¡gsp„ _S>f Aphsp. rlfp¡B_p¡dp„ hluv$p fl¡dp_, dydspT, r_çdu A_¡ du_pLy$dpfu D`fp„s dpgp tklp, gu_p Q„v$phfL$f, Apip `pf¡M, kp^_p s\p d^ybpgp S>¡hu kycp_Aëgpl åeyV$uAp¡ `f v$i®L$p¡ "lpe¡ Aëgp!' L$fu_¡ Å_ rR>X$L$sp. (Å¡L¡$ _hpC gpN¡ s¡hu hps R>¡, `Z qv$gu`Ly$dpf¡ s¡_u ApMu L$pfqL$v$} v$frdep_ ¼epf¡e dy[õgd `pÓ cS>ìey„ _\u!)

L$ìhpguAp¡ l„d¡ip„ ky`frlV$ \su. "bfkps L$u fps'_u "e¡ BíL$ BíL$ l¥, BíL$ BíL$...' ApS>¡ `Z k„Nusâ¡duAp¡_u Ap¡g-V$pBd a¡hqfV$ L$ìhpgu R>¡. L$ìhpgu_u Aphu `p¡àeygpqfV$u Å¡C_¡ _p¡d®g rlÞv$u qaëdp¡dp„ `Z Nd¡ s¡hu rkÃeyA¡i_ Ecu L$fu_¡ L$ìhpgu qaV$ L$fhpdp„ Aphsu. a¼s A¡L$ L$ìhpgu `|fsp„ lufp¡-rlfp¡B_ dy[õgd rgbpkdp„ Aphu S>sp„.

`Z "r_L$pl' `R>u iy„ AQp_L$?

dy[õgd L$ëQf kp\¡ rlÞv$u qaëdp¡_¡ sëgpL$ \C Nep? kph A¡hy„ sp¡ _l] `Z s¡_p¡ âL$pf bv$gpep¡. "v$uhpf'_p¡ Ardspc 786 _„bf_p¡ rbëgp¡ rMõkpdp„ gC_¡ af¡, "Ly$gu'_u R>¡ëgu apBV$ lpÆ Agu_u v$fNpldp„ \pe, v$fNpl `f_u Qpv$f EX¡$ A_¡ Ardspc_p ifuf¡ g`¡V$pC Åe, R>-R> Np¡muAp¡\u h]^php R>sp„ Ardspc Æhsp¡ flu Åe, A¡ S> qaëddp„ s¡_y„ "Aëgpf¿Mp' _pd_y„ `pm¡gy„ bpS> lp¡e... B_a¡¼V$ Ardspc A¡ S>dp_pdp„ dy[õgd â¡nL$p¡_p¡ kp¥\u gp¡L$râe lufp¡ lsp¡. d_dp¡l_ v¡$kpC_u AëV$ud¡V$ ap¡çey®gp qaëd lsu- "Adf AL$bf A¡Þ\_u', S>¡dp„ qfiu L$`|f¡ dy[õgd V¡$gf dpõV$f_p¡ fp¡g L$f¡gp¡. `Z A¡ `pÓ_¡ dy[õgd kdpS>_u qaëdu hpõsrhL$sp kp\¡ `Z S>fp S>¡V$gu r_õbs _lp¡su. Ardspc_u âQ„X$ gp¡L$râesp_p kdedp„ s¡_p„ OZp„ k`p¡qV¯$N L¡$f¡¼V$k® dy[õgd/`W$pZ fl¡sp, S>¡Ap¡_p dp¢dp„ Ardspc_p„ hMpZ L$fsp k„hpv$ qaV$ L$fhpdp„ Aphsp. Ap S>dp_pdp„ Äepf¡ Äepf¡ L$p¡C dy[õgd `pÓ_y„ dfZ \pe Ðepf¡ sfs S> b¡L$N°pDÞX$dp„ KQp AhpS>¡ "Aëgplp¡ AL$bf Aëgp Ap... Ap... Ap...'' Ny„Æ EW$sy„.

`Z `R>u sp¡ A¡hp„ dfudkpgp_u S>¡d D`f\u ccfphhpdp„ Aphsp„ dy[õgd A¡rgd¡ÞV¹$k `Z rlÞv$u qaëdp¡dp„ v¡$Mpsp„ b„^ \ep„. lp, hpõsrhL$ âL$pf_u qaëdp¡dp„ "dçdp¡', "kfv$pfu b¡Nd', "Tyb¥v$p' A_¡ "kgud g„NX¡$ `¡ ds fp¡' Aphu. S>¡dp„ R>¡ëgu qaëd AdyL$ k¡ÞV$fp¡dp„ W$uL$W$uL$ Qpgu (s¡dp„ A¡L$ dy[õgd V$`p¡fu Ny_pMp¡fu_u vy$r_ep R>p¡X$u_¡ ifpas_u tS>v$Nu Æhhp_p r_óam âeÐ_p¡ L$f¡ R>¡ s¡_u hps lsu.) `f„sy d¡B_ õV²$ud L$p¡dri®eg rlÞv$u qaëdp¡dp„ "r_L$pl' `R>u i|ÞephL$pi S> füp¡.

iy„ bÞey„?

blz Ap¡R>p L$l¡hpsp k¡¼eygpqfõV$p¡_u _S>f¡ QX¡$ s¡hu A¡L$ OV$_p b_u. 1985dp„ "fpdpeZ'_y„ âkpfZ V$uhu D`f iê$ \ey„. dpÓ R>-ApW$ drl_p `R>u V$uhu `f "dlpcpfs'_y„ âkpfZ \hy„ Qpgy \ey„. `R>u "QpZ¼e' Aphu, "q¾$ó_p' Aphu... f„Nb¡f„Nu L$pNm Qp¢V$pX¡$gp„ sufL$pdW$p„ A_¡ Nv$pAp¡ bpmL$p¡_p„ fdL$X$p„ sfuL¡$ Qp¡`pV$u A_¡ gp¡-NpX®$_ `f h¡Qpsp„ \ep„. A_¡ Ap b^y„ cpS>`¡ _lp¡sy„ L$fpìey„! s¡ hMs¡ sp¡ fpÆh Np„^u_u gp¡L$kcpdp„ cpS>`_u dpÓ b¡ S> kuV$p¡ lsu! (Å¡ 50\u h^y kuV$p¡ lp¡s sp¡ kfL$pfu v|$fv$i®_ `f "fpdpeZ' A_¡ "dlpcpfs'_y„ âkpfZ \hp S> L¡$d v¡$hpe A¡hu L$pNpfp¡m Qpgu lp¡s.)

M¡f, d|m dyØp `f `pR>p AphuA¡. cpjpAp¡dp„ fk ^fphsp A¡L$ rlÞvy$õsp_u sfuL¡$ d_¡ s¡ hMs¡, R>¡L$ 1985dp„ cp_ \ey„ L¡$ S>¡_¡ lz„ "rlÞv$u' dp_sp¡ lsp¡ A¡ qaëdu cpjp `f Dv|®$_p¡ L¡$V$gp¡ b^p¡ âcph lsp¡.

X$p¡. fplu dpk|d fTp S>¡hp Dv|®$cpju õL$p¡gf¡ "dlpcpfs' dpV¡$ gM¡gp iyÙ rlÞv$u k„hpv$p¡ kp„cþep `R>u kdÅey„ L¡$ "Bfpv$p' _l] "BÃR>p' rlÞv$u iåv$ R>¡. "fTpd„v$u' _l] "A_ydrs', "L$b|g' _l] "k„ds', "Bís¡lpf' _l] "rhop`_', "ip¡f' _l] "L$p¡gplg', "sL$gua' _l] "Ap`rÑ' rlÞv$u iåv$ R>¡. _p¡_-rlÞv$u b¡ëV$_p„ fpÄep¡-NyS>fps, dlpfpô²$, b„Npm, Ap¡qfkp, Ap„^° âv¡$i hN¡f¡dp„ b^p Ap qaëdu rlÞv$u_¡ S> iyÙ rlÞv$u dp_sp lsp. A_¡ A¡dp„ â¡nL$p¡_p¡ L$p¡C S> hp„L$ _lp¡sp¡. rlÞv$u qaëdp¡ `f Dv|®$cpju ipefp¡-g¡ML$p¡_p¡ âcph cpf¡ lsp¡.

"h¼s' qaëd_p¡ bgfpS> klp_u A¡L$ `„Åbu gpgp_y„ `pÓ cS>h¡ R>¡ R>sp„ s¡ Npe R>¡, ""A¡ d¡fu Tp¡lfp-S>b], syT¡ dpg|d _l], sy Acu sL$ l¥ lk], Ap¥f d¦ S>hp„, syT `¡ Ly$fbp_ d¡fu Å_ d¡fu Å_ d¡fp Å_...'' Nus_p¡ A„sfp¡ `Z Dv|®$ iåv$p¡\u cf`|f R>¡. ""e¡ ip¥rMep„, e¡ bp„L$`_...''

rlÞv$u qaëdp¡_u rlfp¡B_p¡_p„ `pÓp¡_p„ _pd V$u_p, du_p, Apip, f¡Mp L¡$ Nusp lp¡e sp¡ `Z s¡_p dpV¡$ "ip¥M lku_p', "dl¡Tb]', "Nygbv$_', "Qíd¡ bv¹$vy$f', "Å_¡ d_', "blpf¡ Qd_' A_¡ "Nyg¡ Nygapd' S>¡hp Dv|®$ iåv$p¡_p¡ âep¡N b¡rTTL$ \sp¡ lsp¡.

qaëddp„ X$pÞk L$fsu rlfp¡B_ Npsu, ""e¡ f„N] dp¥kd, e¡ bT¹d¡ blpfp„, A¥k¡ d¢ e|„ lu rMfpdp„ rMfpdp„, Aëgpl L$f¡ sy cu Ap Åe¡...'' Apdp„ rMfpdp„ rMfpdp„ A¡V$g¡ iy„ s¡_u Ad_¡ ApS> ky^u Mbf _\u.

Ad_¡ Dv|®$ cpjp kpd¡ L$p¡C S> sL$gua _\u. B_a¡¼V$, rlÞv$u A_¡ apfku_p rdîZ\u S>Þd¡gu Ap cpjp dpÓ 400-500 hfk `yfpZu lp¡hp R>sp„ s¡dp„ A¡hu ApNhu R>V$p R>¡ S>¡ buÆ L$p¡C cpfsue cpjpdp„ _\u.

`f„sy rlÞv$u qaëdp¡dp„ dy[õgd kpdprS>L$ qaëdp¡_p hmsp `pZu_y„ Akgu L$pfZ iy„? '80_p v$peL$p `R>u sp¡ lL$uL$sdp„ `¡gp ky`f-X$p¡_ v$pDv$ Bb°plud_u rlÞv$u qaëd BÞX$õV²$u `f `L$X$ h^su Qpgu lsu. iy„ s¡ L$p¡C qaëdu âp¡X$éykf_¡ c`L$u _ Ap`u i¼ep¡ lp¡s L¡$, ""A¡ ipZ¡... Abu A¡L$ dy[õgd b¡L$N°pDÞX$hpgu qagd b_p X$pg, hf_p V$`L$p X$pg¡Np...!''

_p, Aphy„ ¼epf¡e _l] \ey„ lp¡e, L$pfZ L¡$ L$p¡dri®eg rlÞv$u rk_¡dp dpÓ ê$r`epAp_p`pC\u S> v$p¡fpe R>¡. A_¡ ê$r`epAp_p`pC_p„ NrZsp¡ `Z bv$gpep„ lsp„.

dpÓ cpfs-`pqL$õsp_ A_¡ NÎepNp„W$ép MpX$u_p v¡$ip¡dp„ fl¡sp â¡nL$p¡_p„ dpL£$V$ AÐe„s TX$`\u rhõsfu Q|¼ep„ lsp„. rb°V$_ A_¡ Ad¡qfL$p_u k¡L$ÞX$ S>_f¡i_ `Z rlÞv$u qaëdp¡_u v$uhp_u b_u Q|L$u lsu. bp¡¼k Ap¡qak D`f X$p¡gf A_¡ `pDÞX$dp„ fp¡L$X$u \hp gpNu lsu. Ap_u kfMpdZudp„ "dpÓ dy[õgd' â¡nL$p¡_p rMõkpdp„ `¥kp Ap¡R>p lsp. kp\¡ kp\¡ 1986_u â¿eps (Ly$¿eps) f\epÓp `R>u dpÓ fpS>L$ue kduL$fZp¡ S> _l] `f„sy kpdprS>L$ A„sfp¡dp„ `Z DÑfp¡Ñf h^pfp¡ \sp¡ Qpëep¡. ApTpv$u `R>u_p Npmpdp„ S>¡ DÐkpl A_¡ DdmL$p krls rlÞvy$ â¡nL$p¡ Aphu dy[õgd kpdprS>L$ qaëdp¡ Å¡hp S>sp s¡dp„ ce„L$f Ap¡V$ Aphu.

buÆ sfa "fpdpeZ' A_¡ "dlpcpfs' `R>u k¡V¡$gpBV$ V¡$rgrhT__p¡ eyN Aphsp„ sp¡ ^prd®L$ rkqfegp¡_p¡ fuskf_p¡ fpaX$p¡ S> apV$ép¡.

ky^p„iy rdîp _pd_p A¡L$ qaëdL$pf¡ V¡$rgrhT_ âp¡N°prd„N bpbs¡ A¡hu V$uL$p L$fu L¡$, ""ApS>¡ V¡$rgrhT_dp„ "L$p¡L$p-L$p¡gp `p¡` rlÞvy$BTd'_p¡ `fQp¡ Å¡hp dmu füp¡ R>¡- õ\rNs "`f„`fpAp¡' A_¡ `ròddp„\u D^pf gu^¡gp cp¥rsL$hpv$_y„ rhrQÓ rdîZ R>¡ Ap.'' ky^p„iy rdîp ApNm L$l¡ R>¡ L¡$, "S>¡_¡ fpS>L$ue fus¡ rlÞvy$Ðh sfuL¡$ âQpqfs L$fhpdp„ Aph¡ R>¡ s¡ A_¡ V¡$rgrhT_ `f v¡$MpX$psp Ap âL$pf hÃQ¡ d_¡ L$_¡¼i_ v¡$Mpe R>¡.'' fkâv$ hps A¡ R>¡ L¡$ rdîp_¡ Ap L$_¡¼i_ ^prd®L$ rkqfegp¡dp„ Ap¡Ry>„ `f„sy "kpk cu L$cu blz \u' S>¡hu kpdprS>L$ rkrfegp¡dp„ h^pf¡ v¡$Mpe R>¡.

õeyX$p¡ k¡¼eygpqfõV$_y„ g¡bg ky^p„iy rdîp `f Qp¢V$pX$sp„ `l¡gp„ A¡ lL$uL$s_p¡ õhuL$pf L$fhp¡ S> `X¡$ L¡$ R>¡ëgp„ b¡ hfk\u V$uhurkqfegp¡dp„ cpfsue `f„`fp, gÁ_, fusqfhpÅ¡, `|Å, Apfsu, L$\p, D`hpk, h°s, lp¡mu-^ym¡V$u-qv$hpmu-_hfpÓu S>¡hp DÐkhp¡ blz Mugsp f„Np¡ hX¡$ bsphpC füp„ R>¡. D`fR>ëgp gpNZuh¡X$pdp„ fpQsu fl¡su Ap rkqfegp¡_u cfdpf Å¡C_¡ OZu hpf sp¡ A¡d gpN¡ L¡$ byrÙipmu â¡nL$p¡ dpV¡$ V$uhudp„ L$p¡C âp¡N°pd S> bÃep _\u. (Ap hp¼e ÞeyT-Q¡_gp¡_¡ `Z gpNy `X¡$ R>¡.) `f„sy V$uhu L¡$ qaëd Ap b„_¡ dpÝedp¡ k„`|Z®`Z¡ dpL£$V$-X²$uh_ R>¡. bÅf\u âcprhs R>¡. A_¡ gpN¡ R>¡ L¡$ 1985 `R>u_y„ bÅf dy[õgdp¡_¡ "bpe-`pk' L$fu füy„ R>¡.

Ap hps\u rlÞvy$Ap¡A¡ lfMpC S>hp_u S>ê$f _\u L¡$ dy[õgdp¡A¡ L$L$mpV$ L$fhp_u S>ê$f _\u, `f„sy kpQp L¡$ Mp¡V$p b„_¡ âL$pf_p k¡¼eygpqfõV$p¡A¡ Mf¡Mf rhQpfhp S>¡hy„ R>¡.

ëep¡, kfk dÅ_u Å_¡ d_, Å_¡ rS>Nf, Å_¡ Nygbv$_hpmu hpsy„ lpgsu'su A¡dp„\u Ad¡ Ap ¼ep„ `pR>u C S> S|>_u `„Qpsdp„ `X$u Áep? `Z iy„ L$f]? ApS>L$pg NyS>fpsdp„ l„^ue hpsy„_y„ dp¡qX$qaL¡$i_ (A¡V$g¡ L¡$ dp¡v$u-qaL¡$i_) \psy„ Åe R>¡. AV$g¡ T]L¡$ fpMp¡ bp`ëep Ap„ep„ b^p Ap¡gfpBV$ R>¡!

ANpD_p¡ grgs gpX$_p¡ `Ó
gp¡L$kcp AV$g¡ gp¡ L$fu _pMp¡ kdN° cpfs_y„!

Ap„ep„ b^p Ap¡gfpBV$ R>¡! qhcpN l¡W$m_p AÞe g¡Mp¡


 

Ap `Ó Ap`_¡ Nçep¡?

 
dyhuV$pBd : B^f D^f L$u N`k` qfìey dygpL$ps kdpQpf QQp® Q¡V$
ap¡V$p¡ auQf rhïg¡jZ Arcâpe rhhpv$ Ap¡abuV$ dybpfL$bpv$u


  © 2002 rediff.com India Limited. All Rights Reserved.  Disclaimer