rediff.com
17 Sy>gpC, 2002 
   lp¡d`¡S> | h^y kdpQpfp¡ | NyS>fps A¡Vy$T¡X$ | dps©h„v$_p
  Ap`_p¡ Arcâpe 
    AÞe g¡ML$p¡_u
  dps©h„v$_p
 

rh_p¡v$ cË$
_fp¡Ñd `gpZ
fOyhuf Qp¥^fu
gpci„L$f W$pL$f
d^y fpe
lfuÞÖ v$h¡
hpX$ugpg X$Ngu
ÆhZ W$pL$p¡f
L$p[Þs cË$
Ar_g Å¡ju
v$u`L$ dl¡sp
Arð_u cË$
Q„ÖL$p„s bnu
spfL$ dl¡sp
cp¡gpcpC Np¡gubpf
Nygpbv$pk b°p¡L$f
rhÌ$g `„X$ép
r`_pqL$_¹ v$h¡
Q„ÖL$p„s i¡W$
d_ycpC `„Qp¡mu
_u_y dTydv$pf
bpgdyLy„$v$ v$h¡
cNhsuLy$dpf idp®
n¡dy qv$h¡V$uAp
ap^f hpg¡k
âurs k¡_Nyàsp
dp¡l_gpg dl¡sp
Ddpi„L$f Å¡iu
h_dpmp v¡$kpC


  rhi¡j hp„Q_ NyS>fps A¡Vy$T¡X$
NyS>fpsdp„ tlkp
kyfs õ`¡rieg
fpS>L$p¡V$ kdpQpf
Adv$phpv$ õ`¡rieg
L$ÃR>_p kdpQpf
ap¡V$p¡N¡gfu
Aep¡Ýep rhhpv$
dyhuV$pBd
TV$`V$ fkp¡C
õV$p¡fuV$pBd
râe qfqX$a
dyipefp¡
L$p¡grdõV
d__
Ap„ep„ b^p...
NyS>fps_y„ Of¡Ï„
Æhk©rô$
A\®L$pfZ
`pZukdõep
qfqX$a X$pefu
c|L„$`rhi¡j
k¡¼k L$p¡_®f
srbes
NTg f¡X$u-f¡L$_f
NyãsNy
^„^p`pZu
rbT_¡kbps¢
i¡fbÅf L$p¥cp„X$
eyV$uApB L$p¥cp„X$
`ep®hfZ
Anfp
dps©h„v$_p
r\e¡V$f
oprshpv$
_pdphrg
R>¡ëgp„ 50 hjp£dp„
hpsp®
g¡M rhi¡j
rQëgf
W¡$W$ NyS>fps
dõsu BT dõV$
lkpefp¡
lkNyëgp„
Ap`Z¡ klz
v¡$iuAp¡_y„ Ad¡qfL$p
cpfs-`pL$ d„ÓZp
L$píduf_u kdõep
k„fnZ L$p¥cp„X$
k„kv$ `f lzdgp¡
spg¡bp_ `f sfp`
Ad¡qfL$p `f lzdgp¡
qfqX$a õ`¡íeg
_¡V$NpBX$
dygpL$ps
d„Ngpô$L$
qfqX$ad¡mp¡
X$ped„X$qL„$N cfs ipl
hufà`_ rhi¡j
L$fyZpr_r^_u ^f`L$X$
2000_y„ Mpk



Tips to Search  

AÞe NyS>fpsu kpBV$

"`pfkdrZ_p¡ õ`i® `pdu dpfu dp'

h_dpmp v¡$kpC

drZbl¡_- dpfu bp- b^p„ cpCbl¡_p¡dp„ kp¥\u dp¡V$p„, A¡V$g¡ b^p„ s¡d_¡ dp¡V$ubl¡_ L$l¡. dpfp¡ S>Þd \ep¡ Ðepf¡ dpfp kp¥\u _p_p dpdp `p„Q hfk_p. A¡ "dp¡V$ub¡_' L$l¡hp_¡ bv$g¡ A¡L$gy„ "dp¡V$u' S> L$l¡. A¡\u Ad¡ cpCbl¡_ `Z Adpfu bp_¡ dp¡V$u S> L$l¡sp„ \ep„. `R>u sp¡ dp¡V$u _pd A¡V$g¡ ky^u âQrgs \ey„ L¡$ A¡L$ hMs L$p¡C cpC Apîddp„ Apìep A_¡ `|R>¡, ""drZb¡_ ¼ep„ fl¡ R>¡?'' b¡Qpf S>Z_¡ `|R¹>ey„ `Z b^p„ L$l¡, ""Mbf _\u.''

A¡d_¡ _hpC gpNu. ApV$gp„ hfk\u Al] fl¡ R>¡ _¡ A¡d_¡ L$p¡C ÅZsy„ _\u! Ðep„ A¡L$ bl¡_ Aphu QX$ép„. ""sdpf¡ L$p¡_y„ L$pd R>¡?''

""drZb¡_ Al] _\u fl¡sp„? L$p¡C Of bsphsy„ S> _\u.''

""Af¡, sd¡ dp¡V$u dpV¡$ `|R>p¡ R>p¡? Al] drZb¡__y„ _pd L$p¡Z ÅZ¡? A¡ sp¡ b^p„_p„ dp¡V$u R>¡.''

dpfp r`sp_¡ Ad¡ cpC L$l¡sp„. cpC A_¡ dp¡V$u_u kNpC \C Ðepf¡ cpC Qpf hfk_p A_¡ dp¡V$u R> drl_p_u. b„_¡_p r`sp v$p¡õs lsp _¡ s¡ hMs¡ _p_`Zdp„ S> kNpC L$fu v¡$sp. b„_¡ Adv$phpv$dp„ fl¡sp„ lsp„. cZsp„ lsp„ Ðepf¡ b„_¡_u âp\rdL$ ipmp A¡L$ lsu. _p_`Z_u hpsp¡ L$fsp„ L$p¡C hpf dp¡V$u f„Ndp„ lp¡e Ðepf¡ Npsu,

""L$lp¡ v$uL$fu ¼ep„ \L$u v$uW$p? i¡_u `¡ spfp„ d_ hõep„ f¡?''
""r_ipm¡ cZs¡gp v$uW$p, Anf¡ dpfp„ d_ dp¡üp„ f¡.''

Ad¡ `|R>uA¡, ""Mf¡Mf s_¡ Ðepf¡ Mbf lsu?'' s¡ hMs¡ _p_p„ lp¡e Ðepf¡ lp¡mu-qv$hpmu_p âk„N¡ gÁ_ _ \ep„ lp¡e sp¡`Z kpkf¡\u hlz_¡ S>dhp bp¡gphhp_p¡ qfhpS> lsp¡. A¡V$g¡ 8-10 hfk_u R>p¡L$fu `Z Ap dpfp¡ hf R>¡ A¡hy„ ÅZsu lp¡e.

13-14 hfk_u lsu Ðepf¡ dpfu dp¡V$u_p„ gÁ_ \ep„. NyS>fpsu R> Qp¡`X$u cZu_¡ gÁ_ \ep„ A¡V$g¡ r_ipm¡\u DW$pX$u v$u^u.

dpfp cpC hL$ugps_y„ cZsp lsp Ðepf¡ hfk¡L$ dp¡V$u_¡ dy„bC fl¡hp_y„ \e¡gy„. A¡V$g¡ s¡ S>dp_p âdpZ¡ A¡ S>fp dp¡X$_® lsu. dpfp cpC_¡ hp„Qhp_p¡ ip¡M A¡V$g¡ A¡Z¡ `Z A¡ ip¡M L¡$mìep¡ lsp¡. 80 hfk `l¡gp„_p S>dp_p âdpZ¡ A¡ cZ¡gy„ S>Z lsu!

L$`X$p„-Of¡Zp„_p¡ dp¡V$u_¡ M|b S> ip¡M lsp¡. A¡_y„ r`ef A_¡ kpkfy„ A¡L$ S> Npddp„ lsp„. s¡ hMs¡ A¡hp¡ qfhpS> lsp¡ L¡$ hlz fp¡S> kp„S>¡ r`ef Åe, Ðep„ S>d¡ _¡ fpÓ¡ `pR>u Aph¡. fpe`yfdp„ kpkfy„ _¡ L$pgy`yfdp„ r`ef. fpe`yf\u L$pgy`yf S>sp„ fõspdp„ A¡L$ f„Npfp_u vy$L$p_ Aph¡, A¡ A¡L$ Ap_pdp„ L$pQp f„Ndp„ kpX$u f„Nu Ap`¡. S>sp„ fp¡S> A¡L$ kpX$u f„Nhp Ap`¡ A_¡ S>¡ S>¡ f„NpC NC lp¡e s¡ kp\¡ gC g¡. r`ef b¡k¡ A¡V$gp hMsdp„ _hu f„N¡gu kpX$u D`f \p`p¡ A¡V$g¡ L¡$ g¡k L¡$ bp¡X®$f kuhu g¡ _¡ S>su hMs¡ _hu f„N¡gu, fp¡S> Sy>v$p Sy>v$p f„N_u kpX$u `l¡fu_¡ `pR>u Åe. Apd fp¡S> _hp _hp f„N_u kpX$u `l¡f¡. L$pQp¡ f„N A¡V$g¡ A¡ L$pY$u_¡ A¡_u `f buÅ¡ f„N f„Nu Ap`¡. A¡_u cpcuAp¡ L$l¡ `Z Mfu, ""_Z„v$bp, ApV$gp¡ b^p¡ ip¡M L$fp¡ R>p¡ s¡ cpf¡ `X$u S>i¡.'' Ðepf¡ dp¡V$u Nydp_\u L$l¡ L¡$, ""dpfp bp` b¡W$p R>¡ Ðep„ ky^u sd¡ L$p¡Z L$l¡_pfp„? A¡ _l] lp¡e Ðepf¡ Å¡C gCi.'' A¡d_p bp`_u [õ\rs kpfu A_¡ dp¡V$u v$uL$fu gpX$L$u A¡V$g¡ Aphp ip¡M `|fp `X$sp lsp.

k„Å¡Np¡ `Z L¡$hp b_¡ R>¡? 20 hfk_u Jdf¡ dpfu dp¡V$u b^y„ R>p¡X$u_¡ Np„^uÆ_p Apîddp„ Aphu. s¡ S> hfk¡ lpV®$a¡g\u A¡_p bp`yÆ NyS>fu Nep. cpcuAp¡_¡ blz Mfpb gpÁey„. ""Ad¡ drZb¡__¡ L$l¡sp„ lsp„, `Z A¡dZ¡ sp¡ L$fu_¡ bspìey„. A¡d_¡ ApV$gp¡ ip¡M A_¡ kph kp^y \C Nep„.'' ApV$gp¡ b^p¡ ip¡M R>sp„ 20 hfk_u Jdf¡ kp` L$p„Qmu Dspf¡ A¡d Dspfu v$u^p¡ A¡ d_p¡bm_¡ ^Þe L$l¡hy„ `X¡$.

`fÎep `R>u dpf¡ dy„bC-qv$ëlu fl¡hp_y„ \ey„.

A¡L$ qv$hk dp¡V$u d_¡ L$l¡, ""sy„ dy„bC-qv$ëlu S>¡hp„ il¡fdp„ fl¡ R>¡ _¡ a¡i_¡bg gp¡L$p¡ hÃQ¡ af¡ R>¡, `Z Aphu kpv$u _¡ kpv$u S> flu. s_¡ L$`X$p„Of¡Zp„_p¡ ip¡M _\u \sp¡?''

d¢ L$üy„, ""sy„ d_¡ Aphy„ `|R>¡ R>¡? s_¡ spfp k„õL$pf `f îÙp _\u. s¢ S>¡hp k„õL$pf dpfpdp„ f¡X$ép li¡ A¡hu lz„ \C. sy„ sp¡ A¡L$TpV$L¡$ b^y„ R>p¡X$u_¡ S>su flu lsu. Ðepf¡ d¢ sp¡ S>_d\u L$v$u `l¡ey¯ L¡$ Å¡ey„ S> _\u. d_¡ i¡_y„ d_ \pe!''

dpfp cpCA¡ Np„^uÆ kp\¡ Å¡X$php_p¡ rhQpf L$ep£ Ðepf¡ gp¡L$p¡ ÅsÅs_u hpsp¡ L$fsp lsp. b^y„ R>p¡X$u_¡ Apîddp„ S>hp_y„ A¡V$g¡ sp¡ bphp \C S>hp_y„. dp¡V$u_¡ Ap kp„cmu_¡ OZp sL®$rhsL®$ \sp lsp. A¡V$g¡ cpC A¡L$ qv$hk A¡_¡ Np„^uÆ_p Apîddp„ gC Nep. Ðep„ `yfyjp¡_¡ v$msp, hpkZ kpa L$fsp, _¡ fkp¡C L$fsp Å¡C A¡_¡ blz Apòe® \ey„. Ðep„ L$õs|fbp A_¡ buÆ bl¡_p¡_¡ dmhp_y„ `Z \ey„. A¡V$g¡ bphp b_u S>hp_u buL$ lsu s¡ sp¡ S>su flu. _¡ dpfp cpCA¡ L$üy„ lsy„ L¡$, ""spfu dfÆ _l] lp¡e sp¡ s_¡ A¡L$gu d|L$u_¡ lz„ S>hp_p¡ _\u.'' A¡V$g¡ d_dp„ r_fp„s `Z lsu.

A¡ rhQpf L$fu iL¡$ A¡hu ÷u lsu. A¡Z¡ Å¡ey„ L¡$, dpfp hf_¡ Ap b^y„ Nd¡ R>¡, Aphp cZ¡gpNZ¡gp gp¡L$p¡ Aphu fus¡ fl¡ R>¡, _¡ b^y„ L$pd lp\¡ L$f¡ R>¡ A¡dp„ L$p„C sÕe `Z li¡ S>. s¡ S>dp_pdp„ ÷uklS> k„õL$pf `Z Mfp, L¡$ ÷uA¡ `rs_u `pR>m S>hy„ A¡ S> ^d® R>¡. A¡V$g¡ A¡Z¡ d__¡ d_phu gu^y„.

dpfp cpCA¡ Äepf¡ hL$ugps R>p¡X$u_¡ Np„^uÆ kp\¡ Å¡X$php_y„ _½$u L$ey¯ Ðepf¡ A¡d_¡ sp¡ L$p¡C kdÅhu i¼ey„ _l]. A¡V$g¡ kNp„Ap¡A¡ dpfu dp¡V$u_p¡ Apifp¡ gu^p¡. ""Aphu Ålp¡S>gpgu R>p¡X$u sy„ iy„ L$pd A¡_u `pR>m Åe R>¡? sy„ _l] Åe sp¡ A¡ A¡_u d¡m¡ `pR>p¡ Aphi¡.''

Ap hMs¡ A¡_y„ ÷uÐh TmL$u EW$éy„. hX$ugp¡_u ApdÞep d|L$u A¡Z¡ L$üy„ L¡$, ""`rs_u `pR>m S>hy„ A¡ ÷u_p¡ ^d® R>¡. dpfp ^d®dp„\u sd¡ d_¡ Qmphhp_p¡ âeÐ_ L$fp¡ R>p¡? dpfp¡ ^d® sp¡ A¡d_u `pR>m S>hp_p¡ S> R>¡.''

b¡ÓZ s`¡gu, b¡ \pmu-hpV$L$p A_¡ ÓZ Å¡X$ L$`X$p„, A¡V$gp¡ Ap¡R>p¡ kpdp_ gC A¡ Ofdp„\u _uL$mu. A¡ OZu õhdp_u lsu. L$p¡C A¡d_¡ L$l¡ L¡$, Apîddp„ Åe R>¡, `Z QuS>hõsy_p¡ dp¡l sp¡ R|>V$sp¡ _\u. s¡ qv$hk\u A¡Z¡ klS> fus¡ A`qfN°l_y„ h°s gu^y„, s¡ Æhu Ðep„ ky^u `pþey„.

Apîddp„ S>C bp`yÆ_¡ `N¡ gpNu. bp`yÆ L$l¡, ""Ap Of¡Zp„ `l¡ep¯ R>¡ s¡ `l¡fu_¡ Apîddp„ flui?''

dp¡V$uA¡ `l¡f¡gp„ b^p„ Of¡Zp„ Dspfu bp`yÆ_¡ Ap`u v$u^p„. bp`yÆ sp¡ hprZep. L$l¡, ""`l¡f¡gp„ sp¡ Apàep„ `Z buÅ„ sp¡ spfu `pk¡ fp¿ep„ R>¡ _¡?'' ÷u^__p„ S>¡ Of¡Zp„ lsp„ s¡ b^p„ Of¡\u dNphu s¡ `Z bp`yÆ_¡ QfZ¡ ^fu v$u^p„. bp`yÆ sp¡ gp¡cu hprZep. `pLy„$ L$fphu g¡hp L$l¡, ""AÐepf¡ sp¡ d_¡ Ap`u v¡$ R>¡, `Z `R>u _flqf `pk¡ buÅ„ dpNui _l] _¡?''

dpfu dp¡V$u L$l¡, ""ApS>\u hQ_ Ap`y„ Ry>„ L¡$ L$v$u Of¡Ï„ `l¡fui _l].'' s¡ qv$hk\u Of¡Zp„ sp¡ iy„, kpv$u L$p¡f_u ka¡v$ kpX$u rkhpe buSy>„ L$p„C `l¡f¡gy„ d¢ L$p¡C qv$hk Å¡ey„ _\u.

Of¡Zp„ gC_¡ dp¡V$u_u bp bp`yÆ `pk¡ Apìep„ A_¡ L$l¡, ""Ap Of¡Ï„ sd¡ Adpfu vy$L$p_¡ S> h¡Qhp dp¡L$gp¡. dpfu v$uL$fu_y„ ÷u^_ blpf h¡Qpe s¡ d_¡ Nd¡ _l]. A¡_p S>¡V$gp `¥kp \i¡ s¡ lz„ sd_¡ Ap`u v$Ci.'' dpfp dpdp_u dpZ¡L$Qp¡L$dp„ Qp¡L$ku_u vy$L$p_ lsu. bp`yÆA¡ Of¡Ï„ Ðep„ S> h¡Qhp dp¡L$ëey„ _¡ dp¡V$ubpA¡ A¡ Mfuv$u gu^y„.

1917dp„ cpC-dp¡V$u Apîddp„ Å¡X$pep„ L¡$ sfs bp`yÆ_¡ hmu kÐepN°l_¡ L$pfZ¡ rblpfdp„-Q„`pfZ S>hp_y„ \ey„. Ðep„_p L$pddp„ dv$v$ dpV¡$ cpC-dp¡V$u_¡ Q„`pfZ bp¡gpìep„. dlpv¡$hL$pL$p A_¡ vy$Np®dpku `Z Q„`pfZ Aphu `lp¢Ãep„. s¡ hMs¡ Ðep„ M|b S> W„$X$u lsu _¡ Ap gp¡L$p¡ `pk¡ A¡L$ A¡L$ L$pdmp¡ S> lsp¡. dp¡V$u A_¡ vy$Np®dpku s\p cpC A_¡ dlpv¡$hL$pL$p c¡Np„ k|C Åe. A¡ k|A¡ A¡V$g¡ bp`yÆ A¡d_u D`f R>p`p„ Ap¡Y$pX¡$, _¡ L$l¡, ""sd_¡ Mbf R>¡, R>p`p„\u M|b S> lw„a hm¡ R>¡?'' `p¡s¡ `Z R>p`p„ Ap¡Y$u_¡ k|C Åe.

s¡ hMs¡ bp`yÆ_p¡ Mp¡fpL$ `Z blz kpfp¡. fp¡S> b¡ hpV$L$u Qp¡Mp, b¡ hpV$L$u v$pm A_¡ b¡ hpV$L$u gp¡V$ A¡d_¡ dpV¡$ fp„^sp„. fkp¡C dp¡V$u A_¡ vy$Np®dpku L$f¡. b¡ hpV$L$u gp¡V$dp„\u 40 fp¡V$gu b_su. A¡ Mphp_p `Z M|b ip¡Mu_ A¡V$g¡ L$l¡, ""Al] Aphp„ ky„v$f f]NZ A_¡ v$l] dm¡ R>¡ s¡ sd_¡ cfs (f]NZ_p¡ Ap¡mp¡) L$fhp_y„ d_ _\u \sy„?'' QV$Zu sp¡ fp¡S> hV$ph¡ S>. fp¡S> b¡ X$T_ L¡$mp„ `Z dNph¡.

bp`yÆ_¡ Ðep„\u S>hp_y„ \ey„. cpC-dp¡V$u_¡ Ðep„ S> d|L$u Nep. dp¡V$u_¡ L$l¡, ""Ap`Z¡ sp¡ Aõs¡e_y„ h°s R>¡ R>sp„ L$lz„ Ry>„ L¡$, ""Al]_u bl¡_p¡ s\p bpmL$p¡_p„ qv$g Qp¡fu g¡S>¡.'' dp¡V$u_¡ S>fpe rlÞv$u AphX¡$ _l] _¡ Ðep„ sp¡ `pR>u NpdW$u bp¡gu, A¡V$g¡ Anf¡ kdÅe _l], A¡V$g¡ hpsQus L$fhp_p¡ âï_ S> _lp¡sp¡. Ðep„ M|b Nfubu A_¡ gp¡L$p¡ Apmky, A¡V$g¡ _lpe _l], dp\pdp„ Ny„v$f gNpX$u hpm Qp¢V$pX$u v¡$ `R>u drl_p ky^u dp\y„ Ap¡m¡ S> _l].

dp¡V$u fp¡S> bl¡_p¡ `pk¡ Åe, A¡d_p Ofdp„ O|k¡, R>p¡L$fp„Ap¡_¡ gC L|$hp `f Åe, A¡d_¡ _hX$ph¡, L$`X$p„ ^yA¡ A_¡ Qp¡¿Mp„ L$fu_¡ O¡f dp¡L$g¡. Ðep„_u bl¡_p¡_¡ blz _hpC gpN¡ L¡$ Ap L¡$hu bl¡_ R>¡ L¡$ R>p¡L$fp„_¡ Aphp„ kpa L$fu Ap`¡ R>¡? A¡ gp¡L$p¡ dp¡V$u_¡ Np„^uÆ_u bbyAp L$l¡. dp¡V$u Ðep„\u S>hp_u lsu Ðepf¡ sp¡ A¡_¡ Ofdp„ b¡kpX$u, A¡_u Apfsu Dspfu _¡ `N v$bpìep. Ap b^p¡ ìehlpf A¡L¡$ iåv$_u Ap`g¡ L$ep® hNf Ap„Mp¡ A_¡ [õds_u dpfas S> Qpg¡!

Q„`pfZ füp„ s¡ v$frdep_ fpS>¡ÞÖbpby, ^fZu^fbpby hN¡f¡ rblpf_p _¡spAp¡ kp\¡ A¡d_¡ NpY$u v$p¡õsu \C. cpC NyS>fu Nep Ðepf¡ "hlpgubl¡_' L$lu_¡ kp¥\u `l¡gp¡ fpS>¡ÞÖbpby_p¡ b¡ `p_p„_p¡ L$pNm Apìep¡. A¡dp„ b^u S|>_u hpsp¡ epv$ L$fu lsu; s¡ hMs¡ A¡ Ap`Zp fpô²$`rs lsp.

bp`yÆA¡ Apîddp„ fpô²$ue ipmp iê$ L$fu Ðepf¡ A¡dp„ 7-8 R>p¡L$fpAp¡ blpfNpd\u Apìep lsp. A¡ gp¡L$p¡_y„ R>pÓpge Qgphhp_y„ A¡V$g¡ A¡d_¡ dpV¡$ fp„^hp_y„ _¡ buÆ ìehõ\p L$fhp_y„ L$pd bp`yÆA¡ dp¡V$u_¡ kp¢àey„. A¡_¡ Aphy„ L$pd L$fhp_p¡ fk lsp¡ A_¡ hMs `Z lsp¡. dp¡V$u Nfd Nfd fp¡V$gu L¡$ cpMfu R>p¡L$fpAp¡_¡ MhX$phsu A¡V$g¡ A¡ b^p blz Myi fl¡sp.

Ap v$frdep_ kfgpv¡$hu Qp¥^fu L$fu_¡ bp`yÆ_p„ c¼s A_¡ M|b `¥kpv$pf, fhuÞÖ_p\ V$pNp¡f_p Ly$Vy„$b_p„ bl¡_ Apîddp„ Apìep„. A¡d_¡ 12-13 hfk_p¡ v$uL$fp¡ lsp¡. A¡_¡ Apîddp„ fpMhp_u kfgpv¡$hu_u BÃR>p lsu. M|b gpX$L$p¡X$dp„ ER>f¡gp R>p¡L$fp_¡ L$p¡Z kpQh¡ A¡_u rhQpfZp Qpgu.

bp`yÆ_¡ dp¡V$u_y„ _pd k|T¹ey„. ""A¡ v$u`L$_¡ kpfu fus¡ fpMu iL$i¡.'' Apd v$u`L$ dpfu dp¡V$u_p `l¡gp Mp¡mp_p v$uL$fp sfuL¡$ A¡_u kp\¡ füp¡. v$u`L$ blz ê$`pmp¡, lp¡riepf A_¡ duW$X$p¡ lsp¡. dp¡V$u_y„ d_ A¡Z¡ lfu gu^y„. `R>u sp¡ v$u`L$cpC rhgpes Nep, b¡qfõV$f \ep _¡ OZp¡ dp_dfsbp¡ `pçep, `Z dp¡V$u kp\¡ A¡dZ¡ R>¡hV$ ky^u dp S>¡hp¡ k„b„^ fp¿ep¡.

dp¡V$u_¡ `fZ¡ 12-13 hfk \ep„ lsp„. `Z L$p„C bpmL$ _lp¡sy„. v$u`L$cpC Adpf¡ Ðep„ flu_¡ Nep `R>u dpfp¡ S>Þd \ep¡. A¡V$g¡ Adpfp„ b^p„ kNp„hlpgp„ sp¡ A¡ S> L$l¡sp„ L¡$, v$u`L$_¡ v$uL$fp_u S>¡d fp¿ep¡ A¡_p `yÎe¡ dpfp¡ S>Þd \ep¡.

dp¡V$u_¡ kuhZN|„\Z, bpNbNuQp¡, Ofìehõ\p, Np¡W$hZu hN¡f¡_p¡ blz ip¡M lsp¡. `fv¡$iu gp¡L$p¡ Apîd Å¡hp Aph¡ Ðepf¡ Adpfy„ Of A¡d_¡ Mpk bsphsp L¡$ kpv$pCdp„ `Z L¡$hu ky„v$fsp A_¡ ìehõ\p lp¡C iL¡$ R>¡.

duk õg¡X$- dufp„bl¡_- Apîddp„ Apìep„ Ðepf¡ A¡d_u `pk¡ sp¡ rhgpesu L$`X$p„ lsp„. A¡d_¡ dpV¡$ Mpv$u_p„ L$`X$p„ L$fphhp_p„ lsp„, s¡ L$p¡Z kuhu Ap`¡?

L$p¡CA¡ L$üy„ L¡$ drZbl¡__¡ kuhsp„ AphX¡$ R>¡, A¡ L$fu Ap`i¡. A¡V$g¡ dufp„bl¡_ dp¡V$u `pk¡ Apìep„. dp¡V$u sp¡ NcfpC L¡$ Aphp„ äp¡L$ _¡ A¡hy„ L¡$hu fus¡ kuhhy„?

A¡Z¡ fõsp¡ L$pY$ép¡. dufp„bl¡__¡ L$l¡, ""lh¡ sd¡ cpfs Apìep„ R>p¡ A¡V$g¡ Al] `l¡f¡ R>¡ A¡hp„ S> L$`X$p„ `l¡fp¡.'' A¡d L$lu_¡ A¡d_¡ QrZep¡Qp¡mu kuhu Apàep„. dufp„bl¡_ sp¡ blz Myi \C Nep„. A¡ L$`X$p„ `l¡fu_¡ L$l¡, ""lh¡ lz„ rlÞv$u \C NC.''

Apîddp„ hkrs h^hp gpNu. bp`yÆA¡ b^p„_y„ c¡Ny„ fkp¡Xy„$ iê$ L$ey¯. A¡_u ìehõ\p L$p¡Z k„cpm¡? Apîd_p¡ L$p¡W$pf k„cpmhp_y„ L$pd dp¡V$u_¡ kp¢àey„ _¡ fkp¡C s¥epf L$fhp_y„ L$pd vy$Np®dpku_¡ kp¢àey„. Ap b¡ bl¡_`Zu_u Å¡X$uA¡ Apîd_p k„ey¼s fkp¡X$p_u k„cpm lp\dp„ gC s¡ kfk fus¡ Qgpìey„.

kpdpÞe fus¡ Apîd_p M¡sfdp„ S>¡ ipL$ `pL¡$ s¡ fkp¡X¡$ f„^pe. A¡L$ hMs k¢L$X$p¡_u k„¿epdp„ L$p¡mp„ \ep„. b„_¡ hMs L$p¡mp_y„ ipL$ S> \pe. kph bpa¡gy„, duWy„$ `Z _l] A¡hy„. L$p¡C_¡ Ap cph¡ _l] _¡ bl¡_p¡_¡ `¡V$dp„ N¡k \pe.

dp¡V$u_p¡ õhcph S>fp fd|Æ. b^u bl¡_p¡ b¡W$u lsu Ðep„ Nphp dp„X$éy„, ""^_ ^_ f¡ L$p¡mpfpe, v$fi_ blz v$u^p„.'' bl¡_p¡_¡ dÅ Aphu NC. kp„S>¡ L$õs|fbp bp`yÆ_¡ L$l¡, ""sd¡ fp¡S> fkp¡X¡$ L$p¡mp_y„ ipL$ L$fp¡ R>p¡ s¡ bl¡_p¡_¡ S>fpe dpaL$ _\u Aphsy„. L$p¡mp_p ipL$dp„ sp¡ d¡\u_p¡ hOpf lp¡e _¡ Nfddkpgp¡ lp¡e sp¡ N¡k _ \pe. drZbl¡_¡ sp¡ A¡_u D`f Nfbu L$fu R>¡.''

bp`yÆ lõep _¡ L$l¡, ""hpl, Ap`Z¡ Ðep„ sp¡ _hp L$rh `p¼ep R>¡! A¡ Nfbu Ad_¡ `Z NpC k„cmph.'' ifdpsp„ ifdpsp„ dp¡V$uA¡ NpC.

bp`yÆ bp_¡ L$l¡, ""sy„ S> dpfu kpd¡ aqfepv$ gC_¡ Aphu A¡V$g¡ dpf¡ iy„ L$fhy„? sdpf¡ bl¡_p¡_¡ dkpgp¡ Mphp¡ lp¡e sp¡ R|>V$ R>¡. `Z R>p¡L$fp„Ap¡_¡ A¡_u V¡$h _l] `pX$hp_u. A¡ sp¡ bpa¡gy„ S> Mpi¡.''

1933dp„ bp`yÆA¡ Apîd_¡ rhkS>®_ L$fhp_y„ _½$u L$ey¯ A_¡ cpC-dp¡V$u b„_¡ S>¡gdp„ S>hp s¥epf \ep„. Adpf¡ cpC-bl¡_¡ ¼ep„ S>hp_y„? dpfp L$pL$p A_¡ dpdp b„_¡ Ad_¡ g¡hp Apìep. `Z dp¡V$u sp¡ õhdp_u. S>¡ kNp„_¡ R>p¡X$u_¡ Apìep„ lsp„ s¡ kNp„_u dv$v$ iy„ L$pd g¡hp_u? A¡Z¡ ×Y$`Z¡ L$üy„ L¡$ bp`yÆ_p„ R>p¡L$fp„ sp¡ bp`yÆ Äep„ kNhX$ L$fi¡ Ðep„ S> fl¡i¡. bp`yÆA¡ Adpfu A_¡ A¡hp„ buÅ„ ApW$ bpmL$p¡_u ìehõ\p Adv$phpv$dp„ Qpgsp lqfS>_ L$Þep R>pÓpgedp„ L$fu.

bp`yÆA¡ duW$p_p¡ L$pev$p¡ sp¡X$hp_p¡ r_Z®e L$ep£ Ðepf¡ dpfp cpC ^fpkZp Nep. Ad_¡ vy$Np®dpku `pk¡ d|L$u dp¡V$uA¡ v$pê$_p `uW$p `f r`L¡$qV„$N L$fhp S>hp_p¡ r_Z®e gu^p¡.

kpbfdsu õV¡$i_ `pk¡ A¡L$ M|b dp¡Vy„$ v$pê$_y„ `uWy„$ lsy„. ApSy>bpSy> f¡gh¡_p OZp L$d®QpfuAp¡ fl¡sp A¡V$g¡ `uWy„$ ^d^p¡L$pf Qpgsy„ lsy„. A¡L$ Sy>hp_ ÷uA¡ ApMp¡ qv$hk A_¡ dp¡X$u fps ky^u v$pê$qX$ep_u hÃQ¡ b¡khy„ A¡ Å¡MdL$pfL$ sp¡ lsy„ S>. `Z dp¡V$u ApÐdbm\u rlçds fpMu Ðep„ b¡ksu.

`uW$phpmp¡ S>dp_p_p¡ Mp^¡gp¡ dpZk lsp¡. A¡ dp¡V$u_¡ L$l¡, ""b¡_, sd¡ S>fpe Ncfpip¡ _l]. sd¡ _p L$lp¡ R>p¡ sp¡ lz„ v$pê$ h¡Qui S> _l].'' ApMp¡ qv$hk A¡L¡$ dpZk `uW$p_p„ `Nr\ep„ QX$sp¡ v¡$Mpe _l]. b¡ÓZ qv$hk `R>u dp¡V$uA¡ Ýep_\u Å¡ey„ sp¡ Mbf `X$u L¡$ `uWy„$ sp¡ `l¡gp„_u S>¡d ^d^p¡L$pf Qpgsy„ lsy„. h¡`pf `pR>g¡ bpfZ¡\u \sp¡ lsp¡.

v$kbpf qv$hk `R>u Mbf Apìep L¡$ ^fpkZpdp„ k¥r_L$p¡_¡ M|b dpf `X¡$ R>¡ A_¡ `R>u `L$X$u g¡ R>¡. buS>¡-ÓuS>¡ qv$hk¡ Mbf Apìep L¡$ _flqfcpC_¡ M|b dpf `X$ép¡ R>¡ _¡ A¡ NyS>fu Nep R>¡. Ap b^y„ kp„cmu_¡ dp¡V$u_u iu lpgs \C li¡? `Z d_ dS>b|s L$fu `p¡sp_u afS> `f AX$u flu. kpQp Mbf iy„ R>¡ s¡ ÅZhp A¡Z¡ L$p¡C dpZk_¡ Apîddp„ dp¡L$ëep¡. L¡$d L¡$ A¡_p¡ Æh hgp¡hpC S>sp¡ lsp¡.

vy$Np®dpku Ås¡ S> dp¡V$u `pk¡ Apìep„ _¡ L$üy„, ""_flqfcpC_¡ M|b dpf `X$ép¡ R>¡, A¡d_¡ `L$X$u _prkL$ S>¡gdp„ gC Nep R>¡.'' ApV$gp qv$hk ky^u A¡L$gp„ A¡L$gp„ S>¡ dp_rkL$ `uX$p kl_ L$fu lsu _¡ ^ufS> fpMu lsu s¡ vy$Np®dpku_¡ Å¡sp„ S>su flu. d__p b„^ s|V$u Nep A_¡ A¡ ^°ykL¡$ ^°ykL¡$ fX$u `X$u.

buS>¡ qv$hk¡ d_¡ _¡ dp¡l__¡ gC_¡ A¡ _prkL$ S>hp _uL$mu. S>¡gf kpfp¡ li¡ s¡ A¡Z¡ dygpL$ps_u lp `pX$u. S>¡g_p `l¡gp v$fhpÅdp„\u Ad¡ A„v$f v$pMg \ep„. A„v$f_p¡ buÅ¡ v$fhpÅ¡ M|ëep¡. A¡dp„\u lp\¡`N¡ `pV$p, dp\p `f dp¡V$u `pOX$u bp„^u lp¡e A¡hp¡ `pV$p¡, S>¡g_p„ c|fu Qp¡L$X$uhpmp„ bp„qX$ey„ A_¡ QX$u `l¡f¡gp, `p¡guk_¡ V¡$L¡$ Qpgsp cpC_¡ Aphsp Å¡ep. Ad_¡ Aphp h¡idp„ Å¡C Ad¡ ÓZ¡ fX$u `X$ép„.

1933dp„ bp`yÆ Apîd R>p¡X$u_¡ Qpëep Nep `R>u kfL$pf_u rlçds A¡_¡ S>às L$fhp_u L¡$ A¡_p¡ L$bÅ¡ g¡hp_u Qpgu _l]. Apîd Aphphfy `X$u füp¡. Ap Å¡C_¡ bp`yÆA¡ Apîd lqfS>_ k¡hL$ k„O_¡ kp¢`u v$u^p¡. _flqfcpC_¡ A¡_u ìehõ\p L$fhp_y„ L$pd kp¢àey„. Apîd_p„ dL$p_p¡_p¡ D`ep¡N \pe A¡ dpV¡$ Ðep„ A¡L$ lqfS>_ L$Þep R>pÓpge Qgphhp_p¡ rhQpf L$ep£. A¡_u N©ldpsp sfuL¡$ sfs L$p¡C bl¡_ dþep„ _l] A¡V$g¡ A¡ L$pd dp¡V$uA¡ D`pX$u gu^y„. A¡_¡ `l¡g¡\u S> R>pÓpge Qgphhp_p¡ A_ych A_¡ ip¡M lsp„. A¡_pdp„ ìehõ\pi[¼s `Z lsu. A¡V$g¡ A¡Z¡ blz kpfu fus¡ Ap L$pd L$fu bspìey„.

lqfS>_ R>p¡L$fuAp¡ `l¡gu hpf Ofdp„\u blpf _uL$m¡gu, õhcph¡ Apmky A_¡ rS>Øu. õhÃR>sp iy„ A¡ sp¡ ÅZ¡ S> _l]. A¡V$g¡ iê$dp„ sp¡ A¡d_¡ _hX$phhp„-^p¡hX$phhp„, dp\pdp„\u S|> L$pY$hu, v$psZ L$fsp„ iuMhhy„ A¡ S> dy¿e spgud lsu.

L$p¡C R>p¡L$fu k|su lp¡e A¡_¡ DW$pX$u_¡ L$l¡, ""EW$, v$psZ L$fhp Qpg.'' sp¡ A¡ L$l¡, ""s_¡ fpMu R>¡ iy„ L$fhp? spf¡ L$fphhy„ lp¡e sp¡ dpfp dp¢dp„ v$psZ d|L$. lz„ sp¡ _\u EW$hp_u.'' Aphp ÅsÅs_p A_ych \pe. dp¡V$u ¼epf¡L$ blz AL$mpe, `Z `R>u rhQpf L$f¡ L¡$, Ap`Z¡ hfkp¡\u lqfS>_p¡_¡ lgL$p dp_u A¡d_¡ `R>ps fp¿ep„ R>¡ sp¡ lh¡ A¡_p âperòÑê$`¡ Ap b^y„ kl_ L$fhp_u Ap`Zu afS> R>¡.

lz„ 17-18 hfk_u \C `R>u k¡hpv$mdp„ Å¡X$pC. ip[Þs k¡hL$ sfuL¡$ L$pd L$ey¯. A¡_¡ gC_¡ L$p¡C hpf il¡fdp„\u fpÓ¡ 12 hpN¡ A¡L$gu Qpgsu Aphsu. k¡hpv$m_u spgud dpV¡$ NpdX$p„Ap¡dp„ afsu. ìe[¼sNs kÐepN°l A_¡ '42_u gX$s hMs¡ S>¡gdp„ NC. Ap b^p dpV¡$ dp¡V$uA¡ d_¡ L$p¡C qv$hk _p _\u `pX$u. "L¡$d dp¡X$u Aph¡ R>¡?' A¡hy„ `|R¹>ey„ _\u. dpfp `f Aphp¡ rhðpk A¡Z¡ L$C îÙp_¡ bm¡ d|¼ep¡ li¡? A¡_¡ `p¡s¡ f¡X¡$gp k„õL$pfdp„ îÙp li¡ L¡$ Ap_¡ A¡ A¡L$ âep¡N sfuL¡$ Å¡su li¡? Aphp¡ rhQpf L$fy„ Ry>„ Ðepf¡ A¡Z¡ dpfp `f d|L¡$gp rhðpk dpV¡$ dpfy„ dp\y„ _du `X¡$ R>¡.

1965dp„ õhpduL$pL$p \p¡X$p qv$hk bpfX$p¡gu Adpf¡ O¡f füp lsp. A¡ gp¡L$p¡ S|>_u S|>_u hpsp¡ L$fsp li¡ A¡dp„\u õhpduL$pL$p dp¡V$u_¡ L$l¡, ""sd¡ sdpfp„ õdfZp¡ gMu _pMp¡.'' dp¡V$u L$l¡, ""A¡ gMhp_y„ L$pd sp¡ sdpfy„. d_¡ A¡hy„ gMsp„ _ AphX¡$.'' õhpduL$pL$p L$l¡, ""Ap`Z¡ hpsp¡ L$fuA¡ R>uA¡ A¡ S> b^u gMu _pMp¡ _¡! `R>u lz„ Å¡C Ap`ui.'' dp¡V$u_¡ ^|_ QX$u s¡ A¡Z¡ _p_u lsu Ðepf\u gC_¡ R>¡hV$ ky^u_p„ õdfZp¡ gMu _p¿ep„. Ap õdfZp¡ hp„Qhp S>¡hp„ R>¡.

kph kp^pfZ Ly$Vy„$bdp„ S>Þd¡gu, Ap¡Ry>„ cZ¡gu ÷u, L$`X$p„, Of¡Zp„, dp¡S>ip¡M_p¡ ÐepN L$f¡, kpv$pC A_¡ lpX$dpfuhpmy„ Æh_ õhuL$pf¡, ApMp Apîd_¡ `p¡sp_y„ Ly$Vy„$b NZ¡, R>p¡L$fp„Ap¡_¡ `pR>m d|L$u S>¡gdp„ Åe, v$pê$qX$ep_u hÃQ¡ b¡ku A¡d_¡ v$pê$ _ `uhp kdÅh¡, âperòsê$`¡ lqfS>_ L$ÞepAp¡_u k¡hp L$f¡- Ap b^u i[¼s A¡_pdp„ ¼ep„\u Aphu?

bp`yÆA¡ A¡ S>dp_pdp„ S>¡ ¾$p[Þs L$fu lsu, Ai¼e NZpsu QuÅ¡ A¡dZ¡ L$fu bsphu lsu. A¡_¡ dpV¡$ Mpk gpeL$ps L¡$ Mpk rinZ_u S>ê$f _lp¡su. bp`yÆ_p¡ `pfkdrZ S>¡hp¡ õ`i® kph kp^pfZ ìe[¼sdp„ `Z OÏ„b^y„ L$fu iL$hp_u i[¼s `¡v$p L$fu iL¡$ R>¡ s¡_y„ dpfu dp¡V$u A¡L$ Dv$plfZ R>¡.

dps©h„v$_p rhcpN_p AÞe g¡Mp¡ hp„Qhp Al] [¼gL$ L$fp¡


dyhuV$pBd : d¡dfu qfìey dygpL$ps ap¡V$p¡ auQf rhïg¡jZ kdpQpf QQp® Q¡V$ B^f D^f L$u N`k` Arcâpe rhhpv$
rediff.com
  © 2002 rediff.com India Limited. All Rights Reserved. Disclaimer